Кичик мундиал тарихи
17 окт 2013 11:53
Янгиликлар


Кичик мундиал тарихи
Аслида ушбу мусобақа дастлаб 16 ёшгача бўлган ўсмирлар ўртасида ташкил қилинганди. 1991 йилдан эса турнир регламентига ўзгартириш киритилиб, у 17 ёшгача бўлганлар турнирига айлантирилди. Ўсмирлар мундиали ҳар икки йилда бир марта ўтказиб келинади. Ҳозиргача Бразилия ва Нигерия терма жамоалари уч мартадан зафар қучган ҳолда энг муваффақиятли иштирок этаётган жамоалар бўлиб туришибди. Гана ва Мексикада эса иккита шундай ютуқ мавжуд.
1985 йилдан 2005 йилга қадар мусобақада иштирокчилар сони 16тани ташкил қилган. 2007 йилдан бошлаб эса қатнашчилар 24тага етказилган. Бундан кўриниб турибдики, мусобақага бўлган қизиқиш ва унинг оммавийлиги ортиб боряпти. Биринчи турнирга ФИФА Европа қитъаси иштирокчилари ва Боливияни меҳмон сифатида таклиф қилганди. Ҳозир эса барча конфедерацияларда саралаш баҳслари ўтказилади. Тўғри, бунда алоҳида саралаш босқичи йўқ ва қитъа чемпионати етакчилари жаҳон чемпионати йўлланмасини қўлга киритишади. Лекин шу ҳолатнинг ўзи ҳам қитъа чемпионатларига бўлган эътиборни икки карра ошириб юборган.
Илк мусобақа Хитойда ўтказилиб, унда Нигерия терма жамоаси ғалаба қозонган. Умуман олганда, Африка қитъаси вакиллари ёшлар ўртасидаги барча турнирларда ажойиб иштирок этишади, лекин асосий чемпионатда бирор марта ярим финалга чиқишмаган. 1987 йилда эса СССР термаси ғалаба қозонган. 2011 йилги турнирга мезбонлик қилган Мексика терма жамоаси 2005 йил Перуда бўлиб ўтган мундиалда финалда Бразилиядан 3:0 ҳисобида устун келиб, илк бор чемпион деган номни қўлга киритган. Улар бу муваффақиятни 2011 ўз уйларида ҳам такрорлашди. 2009 йил Нигерияда ўтказилган чемпионатда Швейцария ўсмирлари барчани ҳайрон қолдирган ҳолда ҳал қилувчи беллашувда мезбонларни 1:0 ҳисобида доғда қолдирганди.
Йил |
Мезбон |
Финал |
3-ўрин учун ўйин |
1985 |
Хитой |
Нигерия 2:0 Германия |
Бразилия 4:1 Гана |
1987 |
Канада |
СССР 1:1 (4:2) Нигерия |
Котд Ивуар 2:1 Италия |
1989 |
Шотландия |
Саудия Арабистони 2:2 (5:4) Шотландия |
Португалия 3:0 Баҳрайн |
1991 |
Италия |
Гана 1:0 Испания |
Аргентина 1:1 (4:1) Қатар |
1993 |
Япония |
Нигерия 2:1 Гана |
Чили 1:1 (4:2) Польша |
1995 |
Эквадор |
Гана 3:2 Бразилия |
Аргентина 2:0 Уммон |
1997 |
Миср |
Бразилия 2:1 Гана |
Испания 2:1 Германия |
1999 |
Янги Зеландия |
Бразилия 0:0 (8:7) Австралия |
Гана 2:0 АҚШ |
2001 |
Тринидад ва Тобаго |
Франция 3:0 Нигерия |
Буркина-Фасо 2:0 Аргентина |
2003 |
Финляндия |
Бразилия 1:0 Испания |
Аргентина 1:1 (5:4) Колумбия |
2005 |
Перу |
Мексика 3:0 Бразилия |
Голландия 2:1 Туркия |
2007 |
Жанубий Корея |
Нигерия 0:0 (3:0) Испания |
Германия 2:1 Гана |
2009 |
Нигерия |
Швейцария 1:0 Нигерия |
Испания 1:0 Колумбия |
2011 |
Мексика |
Мексика 2:0 Уругвай |
Германия 4:3 Бразилия |
Қитъалар бўйича африкаликлар энг кўп ғолибликка эришишган – 5 бор. Шунингдек, яна 5 марта финалда тўп тепишган. 1993 йилги мундиалда финалда Нигерия ва Гана терма жамоалари тўқнаш келишган. Бу ҳозиргача ўсмирлар чемпионати финалларида бир конфедерация термалари майдонга тушган ягона финал ҳисобланади. Европа ва Жанубий Америкада учтадан кубок бор. Испания эса уч бор финалга чиқиб, уларнинг барчасида мағлубиятга учраган. Осиёдан Саудия Арабистони ушбу мусобақада ғолиб чиқишга муваффақ бўлган.
Мусобақа лауреатлари орасида бир қатор машҳур номларни учратиш мумкин. Лекин улар 19 ёшгача бўлган чемпионатда қатнашган машҳурлардек кўп эмас. Чунки 17 ёшда футболчи ҳали профессионал фаолиятдан анча узоқда бўлади. Даниель Олсопп, Лэндон Донован, Флорин Синама Поньол, Сеск Фабрегас, Андерсон, Карлос Вела ва Тони Кроос сингари футболчилар айнан ўсмирлар мундиалида тўп тепишган. Донован, Фабрегас, Андерсон ва Кроос жаҳон миқёсидаги юлдузларга айлана олишди.
Йил |
“Олтин тўп” |
Тўпурар/ голлари сони |
«Фейр плей» |
1985 |
Уильям (Бразилия) |
Марсел Витечек (Германия) 8 |
Германия |
1987 |
Филип Осунду (Нигерия) |
Мусса Траоре (Котд Ивуар) 5 |
СССР |
1989 |
Жеймс Уилл (Шотландия) |
Фоде Камара (Гвинея) 3 |
Баҳрайн |
1991 |
Нии Лампети (Гана) |
Адриано (Бразилия) 4 |
Аргентина |
1993 |
Даниель Аддо (Гана) |
Вилсон Орума (Нигерия) 6 |
Нигерия |
1995 |
Муҳаммад Катири (Уммон) |
Даниель Олсопп (Австралия) 5 |
Бразилия |
1997 |
Серхио Сантамария (Испания) |
Давид (Испания) 7 |
Аргентина |
1999 |
Лэндон Донован (АҚШ) |
Исмоил Аддо (Гана) 7 |
Мексика |
2001 |
Флорин Синама Поньол (Франция) |
Флорин Синама Поньол (Франция) 9 |
Нигерия |
2003 |
Сеск Фабрегас (Испания) |
Цеск Фабрегас (Испания) 5 |
Коста-Рика |
2005 |
Андерсон (Бразилия) |
Карлос Вела (Мексика) 5 |
КХДР |
2007 |
Тони Кроос (Германия) |
Макулей Хрисантус (Нигерия) 7 |
Коста-Рика |
2009 |
Сани Эммануэль (Нигерия) |
Борха (Испания) 5 |
Нигерия |
2011 |
Хулио Гонсалес (Мексика) |
Сулаймон Кулибали (Котд Ивуар) 9 |
Япония |
РЕКОРДЛАР
Чемпионат рекордлари ҳақида сўз юритадиган бўлсак, ушбу турниргача АҚШнинг барча мусобақаларда узлуксиз равишда иштирок этиб келаётганини алоҳида таъкидлаш зарур бўларди. Лекин бу сафар “янкилар” саралаш баҳсларидан ўта олишмади. Энди Бразилия ва Аргентинанинг кўрсаткичи АҚШники билан тенглашади. Улар бир мартадан мундиалларни ўтказиб юборишган.
Франциялик Флорин Синама Поньол бир турнирда энг кўп гол уриш бўйича рекорд ўрнатган. У 2001 йилда 9 тўп киритишга муваффақ бўлган. Испания терма жамоаси эса 1997 йилги мусобақада 22 гол урган ҳолда терма жамоалар учун рекорд кўрсаткични қайд этган.
Беҳзод Назаров тайёрлади.

Фикрлар