Красницкий, Стадник, “айёр Михей”ва ўша машҳур ўйин ҳақида Аҳрол Иноятов билан дилдан суҳбат (2-қисм)

Ёши улуғ футбол ишқибозлари эса, Аҳрол акани 60-70 – йилларда Геннадий Красницкий, Биродар Абдураимов, Станислав Стадник билан бирга “Пахтакор”да жавлон урганини эслайди. Бугунги кунда нафақада, оиласи бағрида умргузоронлик қилаётган Аҳрол ака билан дилдан суҳбат уюштирдик. Суҳбатимиз узоқ давом этди. Унда шу вақтгача айтилган ва айтилмаган воқеалар ҳақида сўз юритилди. Йилдан-йилга афсонага айланаётган Геннадий Красницкий ва “Пахтакор” –“Металлург” баҳси ҳам эслаб ўтилди. Ўйлайманки, бу суҳбатимиз муштарийларга манзур бўлади. Суҳбатимиз узоқ давом этгани, ажойиб хотиралар-у, муҳим фактлар айтилгани боис, интервьюни қисмларга ажратиб беришни маъқул деб билдик.

Красницкий, Стадник, “айёр Михей” ва ўша машҳур ўйин ҳақида Аҳрол Иноятов билан дилдан суҳбат (1-қисм)

2-қисм. Мураббийлик фаолияти
-    Эндигина 27 ёшни қарши олганингизда футболчилик фаолиятингизни якунлашга мажбур бўлгансиз. Жароҳат олиб, бошқа футбол ўйнай олмаслигингизни билганингизда ўзингизни қандай ҳис қилгансиз.
-    Бундай вазиятда инсон карахт бўлиб қолади. Нима қилишини билмайди. Бутун фаолияти кўз олдидан кинотасмасидек ўтади. Одам ўзига келиб олиши учун вақт керак бўлади. Ҳали ҳам мен бошқа футбол ўйнай олмаслигимни билганимдан кейин максимум даражада ўзимни бунга руҳан тайёрлашга ҳаракат қилганман. Вақт ҳамма нарсага даво. Кўникканман ва мураббийлик фаолиятимни бошлаганман.

-    Футболчилик фаолиятингизга нуқта қўйган жароҳат қандай ортирилган эди?
-    Тошкентда ЦСКАга қарши учрашувда собиқ Иттифоқ терма жамоаси аъзоси Валентин Афонин билан тўқнашиб кетганман. Ўша тўқнашувда ўнг тиззамдан ортирилган жароҳат тўп тепишни якунлашимга етарли бўлган.Жароҳатни Москвада даволатганман. Россия пойтахтида барча спортчилар даволаниши мумкин бўлган шифохона бор. Ўша ерда жарроҳлик столига ётганман.

-    Мураббийлик фаолиятини бошлашингизга ким туртки бўлган?
-    Бошқа футбол ўйнай олмаслигимни билган танишларим менга мураббий бўлиб ишлашни таклиф қилган. Олдимда иккита вариант бор эди: “Чиғатой” ёки “Пахтакор” футбол мактабида ишлаш. Мақсуд ака Шариповдан маслаҳат сўрадим. Бу инсон иккала мактабнинг устунлик ва камчилик томонларини айтиб берди. Шундан кейин “Пахтакор”ни танладим ва 2-3 йил шу ерда ишладим. 1975 йил менга Ўзбекистон ўсмирлар терма жамоасини ишониб топширишди. Ёрдамчим Вильгельм Қаҳҳоров. Таркибда 1958-1959 йилларда туғилган болалар бор. Хусусан, Тўра Шоймардонов, Сирожиддин Бозоров, Равиль Агишев. Жамоа билан собиқ Иттифоқнинг ўша вақтдаги энг машҳур мусобақаси “Юность Кубоги”да қатнашганмиз. Хабарингиз бор, бу турнирнинг ҳар бир босқичи гуруҳ шаклида ўтказиларди. Саралашдан ўтиб, ярим финалда ўйнаяпмиз. Ярим  финалда Туркманистонни 4та гол фарқи билан ютсак, финалга йўл оламиз. Акс ҳолда Россия финалга чиқади. Шунинг учун руслар туркманларга мукофот билан чиққан. Биринчи бўлимда Шоймардонов пенальтига сабаб бўлган хатога йўл қўйди. Танаффусга 1:0 ҳисобида чиқиб кетдик. Танаффусда йигитларга умуман дакки бермадим, жумладан, Тўрага ҳам. Аксинча, ҳали ҳеч нарса йўқотилмаганини, имконият борлигини тушунтирдим. Иккинчи бўлимда рақиб дарвозасига бешта гол урдик ва финалга чиқдик. (Кулиб)Руслар туркманларга ўйинни сотдинглар, деб дашном беришди. Тошкентга қайтиб келганимиздан кейин раҳбарлар бизни катта хурсандчилик билан кутиб олишди. Совға-саломлар улашишди. Финалда олдимизга камида 3-ўринни қўлга киритиш вазифаси қўйилди. Аҳамиятлиси, буни ҳам бажара олдик. Собиқ Иттифоқ даврида бу мусобақада кучли учликка кириш катта иш эди.

-    Бутсани михга илибоқ мураббийликни бошлаб юбордингиз. Сизга хатто ўсмирлар терма жамоаси ҳам ишониб топширилди. Лицензияга ўқиганмисиз?
-    Албатта. 1979 йил Москвадаги мураббийлар олий мактабига ўқишга борганман. Бу даргоҳдаги ўқишнинг савияси умуман бошқача эди. Ростини айтсам, бу мактабнингкутубхонаси зўр эди. Кутубхонадаги китобларнибошқа жойда кўрмаганман. Биз “Пахтакор”га энди келганимиздажамоадаги фахрийлар Раҳматуллаев, Шарипов, Зокиров китоб ўқирди. Қайси шаҳарга борсак акалар билан кутубхонага кирардик. Бу биз каби ёшларнинг онгига ҳам ижобий таъсир қилганди. Китобга бўлган меҳримиз ошган. Чунки китоб инсоннинг ҳар томонлама ўсишига хизмат қилади.

Москвадаги мактабда ўқиб юрган кезларимизда мен билан Бугаевни бир ойга “Пахтакор”га амалиёт ўташга жўнатишганди. Ўша машъум авиаҳалот бўлмаганида биз “Пахтакор” Бокуда кўришишимиз керак эди. Жамоа Минскка учиб кетган, биз Бугаев Бокуга жўнашга тайёргарлик кўраётгандик. Воқеалар ривожи ўзгариб кетгандан сўнг биз ҳам Бокуга учмаганмиз.

-    Москвадаги ўқиш якунлангач, фаолиятингизни Жиззахда давом эттирганингизни биламиз...
-    Москвадан қайтганимдан кейин Тошкентдаги Спорт қўмитаси мени биринчи лигага чиққан Жиззахнинг “Бўстон”жамоасига бош мураббий этиб тайинлади. Ёрдамчим Виктор Борисов. У ерда бир ярим йил ишладик. Биринчи йил натижалар яхши бўлди. Иккинчи йил пасайиш юз берди. Жиззахдан сўнг Тўрақўрғонга жўнатишди. Наманганда Бугаев ёрдамчим бўлиб ишлади. Тўрақўрғондаги икки йиллик фаолиятимдан кейин Спорт қўмитасининг футбол бўлимига Вереманяннинг ўрнига раҳбар бўлиб бордим.Биз марказий Осиё бўйича иккинчи лигани ўтказардик. Расмий лавозимга қайтган бир вақтимда Москвадан Колосков қўнғироқ қилиб, Ироқдан иш таклиф қилди. Рози бўлиб, Ироқ ёшлар терма жамоасини бошқаришга ўтдим. Бироқ биз ҳеч қандай расмий мусобақада қатнашмаганмиз. Чунки ФИФА менгача уларни футболчиларнинг ёшини қисқартирган учун четлаштирганди. Ўртоқлик учрашувларида ўйнаб юрардик. Мен билан Борис Игнатьев ишларди. Хориждаги бир ярим йиллик фаолиятим давомида кўп нарсаларни кўрдим. Яъни, Кувайт билан уруш бошланиб кетгач, бизни асирга олишди. Сўнги оила аъзоларимизни мамлакатдан чиқарворишди, лекин ўзимизни олиб қолишди. Қизиғи, қўлимизда пул бор, овқатланишга ҳеч нарса йўқ. Нонга эрталабдан навбатга туриш керак. Анча вақтдан кейин Иттифоқ раҳбарларидан бири Ироқ президенти билан учрашди ва биз юртга қайтдик.

-    Нега расмий лавозимни мураббийликка алмашгансиз? Ваҳоланки, ҳали у ерда узоқ ишламагандингиз?
-    Биз федерацияда уч киши ишлардик. Иш ҳаддан ташқари кўп эди. Эрталаб ишга келганимни биламан, қачон кетганимни билмасдим. Мураббийликдан расмий лавозимга ўтиб, қоғоз ишларига аралашб қолганимдан сўнг ўзимда чарчоқ ҳис қилганман. Боиси, юқорида таъкидлаганимдек, бизда иш ҳаддан ташқари кўп, кечгача ишхонада ўтирсак ҳам тугамасди. Айтганча, Спорт қўмитанинг футбол бўлимини бутун Иттифоқ бўйича конференция ўтказиб, федерацияга айлантирганмиз. Ўзбекистон футбол федерациясига ўша вақтда тамал тоши қўйилган.

Спорт қўмитанинг футбол бўлимида эндигина раҳбар бўлиб ишга бошлаганимда бизга Москвадан мамлакат қаҳрамони сифатида тан олишган, жуда кучли мутахассис Сергей Васьлевич Поляков текширувга келди. Ёрдамчим Давидов эди. У мендан аввал Вереманянга ёрдам берган. Хуллас, ўша Давидов менга текширувчиларга пул йиғишимиз кераклигини айтди. Энди ишга келганман, ҳайрон бўлиб, “нотўғри ишларимиз борми”, десам, “йўқ, одат шунақа”, деган жавоб қайтарди. Табиийки, рози бўлмадим, текширувчилар билан гаплашдим. Поляковга биринчи учрашувдаёқ ҳалми ҳеч нарса билмаслигимни, шу вақтга мураббий бўлиб ишлаганимни, ҳужжат ишларини тушунмаслигими, иложи бўлса, менга ҳамма нарсани ўргатишини илтимос қилдим. Ишонасизми, уч кунга келган текширувчи бир ҳафта менга иш ўргатди. Ҳар куни эрталабдан кечгача ишхонада, уйда ишладик. Айтган ҳамма нарсаларини ёзиб олдим. Бир томондан Колосков мени қўллаб турди. Поляков ўз ишининг ҳақиқй устаси эди. Очиғини айтаман, агар шу инсон ўша текширувга келганида менга астойдил бўлиб ҳамма нарсани ўргатмаганида ҳужжат ишлари бўйича ҳеч нарсани тушунмаган бўлардим. Кейинчалик унинг берган билимлари билан собиқ Иттифоқдаги бошқа мамлакат федерацияларида семинар ҳам ўтганман.

Энди ўша вақтларда бўлган воқеа ҳақида айтиб берсам. Федерациянинг бир қарори бор эди. Мамлакат биринчилигида иштирок этаётган жамоаларга ўзбекистонлик бўлмаган футболчини ўйнатишига рухсат йўқ. Шундай бўлдики, Аверянов бошқараётган “Андижон”нинг шу қарорни четлаб ўтиши учун бир таниш менга пул таклиф қилди. У яқин таниш бўлгани учун ҳам тўғри тушунтириб, бу мавзуни қайтмаслигини таъкидладим. Агар бегона бўлганида у билан бошқа ташкилотларда гаплашишим мумкин эди. Мендаги иш услуби шундай эди: жамоалар “заявка” топширса, аввал ёрдамчиларим кўриб чиқади, кейин ўзим кўриб чиқиб, муҳр босаман. Ёрдамчим Давидов “Андижон”ни “заявка”сини қўлимга тутқазди. Текширдингми, десам “ҳа”, деди. Таркибда 5-6 нафар рус миллатига мансуб ўйинчилар бор. Ҳужжатларини текширсам, ҳаммаси жойида: бир неча йиллардан бери Ўзбекистонда яшайди. “Заявка” қоғози бир ҳафта қўлимда турди. Бу орада Давидов бир неча марта ёнимга кириб, “заявка”га муҳр босдимми-йўқми, сўради. Текширяпман, деб текширавердим. Каминани бир нарса ажаблабтираётганди. Нега ҳаммаси жойида бўлса, менга пул таклиф қилишди. Барибир топдим. Нақд олти кун деганда, уларнинг қандай айёрлик қилишганини билдим. Биласизми нимадан билдим? Паспортнинг саҳифаларидаги рақамлар бир-бирига тўғри келмасди. “Просписка” қўйилган саҳифаси бошқа, асосий жойи бошқа. Шу куннинг ўзидаёқ Давидовга ишдан бўшаш аризасини ёзишини айтдим. У айбини тан олмади, клубга юклади. Лекин барибир бўшатдим. Агар шуни жиддий текширмай ўтказворганимда, Иноятов ҳам пул олган ва номимга йўқ жойдан доғ тушган бўларди.

-    “Пахтакор”да бош мураббий сифатида иш бошлаган йилларингизни ҳам эслаб ўтсангиз.
-    90-йиллар мен ҳали федерацияда ишлайман. “Пахтакор”нинг натижалари яхшиланавермагач,раҳбарият менга бош мураббий вазифасига номзод топишни юклади. Бу орада клуб билан Грецияга халқаро ўртоқлик учрашувига бориб келдик. Собиқ Иттифоқнинг барча ҳудудларидаги танишларга қўнғироқ қилдим. Жамоанинг турнир жадвалидаги ўрнидан келиб чиққан ҳолда ҳеч бош мураббийлик хоҳламасди. Охири Спорт қўмитаси клубга мени бош мураббий этиб тайинлади. Таркиб жуда кучли эди: Қосимов, Шквирин, Пятницкий, Магометов, Кечинов, Денисов. Адашмасам сўнгги турда Тошкентда “Спартак” билан ўйнаяпмиз. Биз ютсак олий лигада қоламиз, улар ғалаба қозонса чемпион бўлишади. Учрашувда 1:0 ҳисобида ғалаба қозонганмиз, Пятницкий ажойиб гол урган ва биз олий лигада қолганмиз.

Мамлакатимиз мустақилликка эришган дастлабки йилда “Нефтчи” билан қўшчемпион бўлдик. Ўшанда нега қўшчемпион эълон қилинганини тушунтирсам. Биз Қосимов, Шквирин, Денисовни “Спартак” (Владикавказ)га ижарага бериб юборгандик. Лекин федерацияда рўйхатдан ўчирмаганмиз, яъни, футболчиларни лицензияси клубда қолган. Федерация ҳам бунга жиддий эътибор бермаган, бу уларнинг хатоси. Қисқаси, уччала ўйинчини ҳам чемпионат ўйинларида ўйнатганимиз учун федерация бизни айблаган. Аммо қонун-қоидани билганим ва бунгача федерацияда раҳбар бўлиб ишлаганим учун регламент бўйича уларнинг хатосини кўрсатиб берганман. Бундай амалиёт ўша йили Россияда кузатилган эди. ЦСКА аъзоси Испанияга бориб ўйнаган, қайтганидан сўнг фаолиятин армиячилар сафида давом этган. Руслар бунга қаршилик қилмаган. Бизнинг федерация чемпионат якунида “Нефтчи” билан очколаримиз ва тўп нисбатимиз бир хил бўлиб қолгач, қўшимча ўйин ўтказишимизни айтди. Жиззахда бўлиб ўтган қўшимча учрашувда ҳам ғалаба қозондик, бироқ барибир қўшчемпионлик эълон қилинди.

Шундан сўнг, яна бир неча йил “Пахтакор”да турли лавозимларда фаолият юритдим. 1997 йил мини-футболда “Турон-С”ни бошқардим. Бир неча йил чемпион бўлдик. Кейин Спорт қўмитада фаолият юритдим, у ердан “Чиғатой” футбол мактабига бош мураббий бўлиб бордим. 2005 йил Мурод Алиев РОЗКга таклиф қилди. Беш йилдан сўнг бу даргоҳдан нафақага чиқдим.

-    Мураббийлик фаолиятингиздаги сизга ёққан шогирдингиз ким бўлган?
-    Миржалол Қосимов.У ўз устида жуда қаттиқ ишларди. Терма жамоадан келиб, иссиқ кийимларни кийиб югурарди. Камчиликларини тузатиш учун меҳнат қиларди. Шунинг у шу даражага чиққан, десам муболаға бўлмайди. Якушин айтарди:“шундай пас бергингки, рақиб сакраб ҳам ета олмасин”.

Фурқатбек НИШОНОВ суҳбатлашди.
(Давоми бор...)