“Кеча, бугун, эртага”: Никимбаев билан суҳбат ёхуд БАА ва Ўзбекистон про лигалари ҳақида

Авваллари асосан ишдан бўш вақтидан кейин футбол билан шуғулланган бу мамлакатда бугун футболга эътибор жуда катта. Ўзбекистонда эса аксинча, авваллари профессионал иш бўлган-у, бугунга келиб уларнинг аксарияти ҳавога учган.

Узоқ танаффусдан сўнг яна “майдон”га қайтган “Кеча, бугун, эртага” лойиҳаси ҳам интервью, ҳам таҳлил кўринишида бўлади.

Аввалдан ёзиб ўтай, таҳлилдаги фикрлар менга тегишли. Нима учун буни айтаяпман, суҳбатдошимга нисбатан айрим мутахассислар игна “санчишмасин” дедим.
Худди 2007 йилдан эътиборан БААда бўлгани каби, Ўзбекистонда ҳам 2008 йили ПРО Лига иш бошлади. Бу ОФКнинг талаби бўлиб, унга кўра ОЧЛда иштирок этишни истаган давлатлар ўзларининг профессионал лигасига эга бўлишлари лозим.

БАА чемпионатининг илк чемпиони “Ал Шаржа”. Жамоа 1973/74 йилда ўтказилган биринчи мавсум ғолиби бўлган. Солиштириш учун, бу йилларда “Пахтакор” шарафини Тўлаган  Исоқов, Биродар Абдураимов каби супер футболчиларимиз ҳимоя қилиб келаётган эдилар. БААда эса аксинча. Ҳозир эса уларнинг ПРО Лигаларида юқори савиядаги футболчилар ҳаракат қиляптилар, бизда эса сифат кескин тушиб кетди.

Интервьюдан аввал қуйидаги маълумотларни келтириб ўтаман. БААда ПРО Лига қошида иккита асосий мусобақа бор, ПРО Лига кубоги (Arabian Gulf Cup) ва ПРО Лига чемпионати (UAE Arabian Gulf League) яъни бизнинг олий лигамиз. Ундан ташқари ёшлар лиаси ва Суперкубок каби мусобақалар мавжуд. Федерация МТЖга қарашдан ташқари яна иккита жиддий мусобақага бош қош, булар мамлакатнинг биринчи лигаси ва биринчи ҳамда ПРО Лига жамоалари ўртасида ўтказилинадиган кубок ўйинлари. ПРО Лиганинг кубогида фақат ПРО Лига иштирокчилари қатнашадилар.

Ўзбекистонда ПФЛ олий лига, биринчи лига, Ўзбекистон Кубоги ва бу йилдан бошлаб Суперкубокни ўтказишни бошлади.



БАА футбол федерацияси ва ПРО Лигасининг штаб квартираси Абу Дабида жойлашган бўлишига қарамай, Дубайда ҳам ўз фаолиятини юритиди. ФФда фаолият юритадиган ходимларнинг биронтаси ПРО Лига ишларига аралашмайди. Биздаги асосий муаммо матбуот хизматида бўлиб турибди. ЎФФ ва ПФЛнинг матбуот хизмати умумий кўринишда. БААда эса буни аксини кўришингиз мумкин. Худди шундай маркетинг хизмати ходимларининг ўртасида ҳам фарқ мавжуд.

“Бу ерда ҳамма нарсани ҳисоботи олинган. Масалан, терма жамоа ўйнаётган пайт қолган клублар бекор ўтирмаслиги учун лига кубоги бўлиб ўтади. Ноябрда “Кўрфаз Кубоги”, январда эса Осиё Кубоги туфайли ПРО Лигада катта танаффус юзага келади. Терма жамоага ҳамма клубдан ҳам футболчи жалб қилинмайди-ку, шунинг учун лига футболчиларини доимий ўйин амалиёти билан таъминлаш учун кубок ўйинлари йўлга қўйилган. Лига кубоги қуръага кўра бир даврадан иборат баҳслар бўлади”, - дейди Алишер Никимбаев суҳбатимиз бошида.

– ПРО Лига жамоаларининг матбуот хизмати вакиллари қандай тартибда ишлайдилар?
– Регламентга асосан ҳар бир жамоада бир нафар ходим фаолият олиб бориши лозим. Аммо бу ердаги клублар 3 нафаргача мутахассисларнинг хизматидан фойдаланадилар.  Чемпионатда ўз олдига мақсад қўйган клублар бу борада анча профессионал ишлайдилар. Бир киши тўлиқ сайтга жавоб берса, иккинчиси матбуот хизматидаги ташкилий ишлар билан банд бўлади. Фотомухбирлари ҳам бор. Агар матбуот хизмати вакиллари уй ёки сафар ўйинларида иштирок этмасалар ПРО Лига томонидан жаримага тортиладилар.

– БАА ПРО Лигасида коммисарлик тизими қандай йўлга қўйилган?
–  Ўйинларни юқори сифатда ташкиллаштиришни назорат қилиш учун ПРО Лига комиссар, матбуот котиби ва ташкилий ишлар бўйича ишларни назорат қилувчи уч нафар мутахассисни ўйинларга юборади. ПРО Лиганинг айрим талаблари ОЧЛникидан ҳам жиддийроқ. Уларнинг биронтаси ПРО Лигада фаолият юритмайдилар. Бетарафликни сақлаб қолиш учун турли идора вакилларини жалб қиламиз. Улар махсус инструктраж асосида ишлайдилар. Ўйинларга бориб келиш ва кундалик ҳаражатини БАА ПРО Лигаси кўтаради. Уларнинг бари ўйинлар давомида мезбон жамоанинг ишлашини назорат қилади, камчиликларини ўзига белгилаб олган ҳолда ҳисобот тарзида бизга топширади. Масалан, биронта клуб матбуот котиби ўзига юклатилган вазифани маъсулият билан бажара олмаётганлигини бизга маълум қилсалар, кейинги йилга уни рўйхатдан ўтказмаймиз. Ҳудди шундай бошқа бўлим раҳбарларини ҳам. Битта ўйинга комиссар 2000 дирҳам (1 500 000 сўм) ҳақ олади.

Дейлик, ҳар бир стадионда ОАВ учун ажратилган секторда телевизорлар бўлиши шарт. Йил бошида комиссиядан ўтиш учун ҳамма ТВ қўйиб қўйиши мумкин, аммо биз уларни йил давомида бориб текшира олмаймиз. Шунинг учун матбуот хизматининг ишларини текширадиган комиссия бор. Шунингдек, интернет борми ёки йўқ, ўйин қайдномалари ўз вақтида чиқяптими, матбуот хизмати бошлиғи ўз пайтида стадионга келганми...

- Биринчи лигага федерация маъсул экан, аммо у ердан чиққан жамоа сизларга қўшилади, икки ташкилот ўртасидаги иш бошқа-бошқа бўлса, бунда жамоа қийналиб қолмайдими?
 - Кучлилар орасига чиққан “Фужайра” ҳозир муаммога учраяпти. Боиси биздаги талаблар биринчили лигадан анча қийин. Доимий равишда қуйи лига вакиллари билан учрашилади, аммо ҳар доим ҳам бунга жиддий муносабат билдирмайдилар. Кейин бу ерда аккредитациялар турли йўналишларга бўлинган, ҳудди ЖЧ ва олимпиада ўйинлари каби. Аккредитацияда 9та рақам бор. Кимнинг ҳужжатида қайси рақам бўлса, фақат ўша ҳудудга кира олади. Ҳеч қандай йўл билан тақиқлнган ҳудуга кира олмайди.

- ТВга ўйинлар мажбурий сотиладими ёки уларнинг ўз қизиқиши билан?
- Албатта ўз қизиқишлари билан. Биз ҳозир “Абу Даби спорт” билан ишлаяпмиз. Агар очиқ тендер эълон қилинадиган бўлса “Begin Sport” (собиқ “Жазира ТВ”) катта пул эвазига сотиб олиши мумкин. Боиси уларнинг пуллари кўпроқ. Аммо “Begin Sport” БААга тегишли эмас, Қатарники. Қатар каналлари эса БААда пуллик. ТВ футболни сотиб олган пулини чиқариб олишдан ташқари фойда ҳам қилади.

- ОАВга бўлган муносабат қандай, улардан ҳайиқишадими?
- Албатта. Улар айтганини қилдиришга ўрганиб бўлишган. Шунинг учун уларга катта эътибор берилади. Ҳар бир клуб ОАВга яхши муносабат билдиришга ҳаракат қилади.

- Асосий танқид нимага қаратилади, ўйинларгами ёки ташкилий ишлар?
- Истаган нарсангизга, ўйинни ҳам таҳлил қилишади, моддий техника базаларгача гапиришади. Масалан 4та ўйиндан бери ғалаба қозона олмаётганилиги учун терма жамоа бош мураббийини жиддий танқид қилишяпти. ОАВ вакилларини терма жамоа билан бирга юриши одат тусига кирган. Федерация ўз ҳисобидан журналистларни олиб юради. Тошкентда бўлиб ўтган сўнгги ўйинда 20 нафарга яқин журналист борди. Яна бу ерда сайтлардан кўра кўпроқ, газеталарнинг савияси ва даражаси катта. Сайтлар деярли йўқ, Ўзбекистонда эса аксинча, газеталарда чўкиш, сайтларда ўсиш кузатиляпти. Бир томондан қараганда, яхши журналистлар ҳам камайиб кетди. Бу эса тиражларни тушишига сабаб бўляпти.

-  БААда яхши журналистлар газеталар томонидан “талаш” бўлдиларми?
- Ҳа, шундай.

- Клуб ходимлари учун махсус семинарлар ўтказиб бориладими?
- Ҳар мавусмнинг бошида уч кунлик семинар ўтказилинади. Ҳудди ОФКнинг ОЧЛ семинарига каби. Регламентлар икки, араб ва ингилиз тилларида чоп этилади.
 
- Академиялар борасида иш қандай йўлга қўйилган?
- Ҳар бир клуб ўз академиясига эга. Биринчи лига клубларининг олдида бундай талаб бўлмасада, улар ҳам ўз мактабларини очишни бошлаб юборганлар.

- Улар асосан қандай чемпионатларда қатнашадилар?
- Ҳар бир ёш учун ўзининг БАА миллий чемпионати бор. 12 ёшдан бошлаб ҳудди ПРО Лига каби уй сафар тизимидаги мамлакат чемпионати мавжуд. Академия вакиллари ҳудди олий лига клублари каби бир хил экирпировкага эгалар. Еб-ичишлари  ва шифокорлари ҳам олий тоифада. Ҳар бир жамоада Европадан келган мутахассислар фаолият олиб боришади.

- Кучли турнирлар сони ҳам кўп бўлса керак?
- Апрель ойида Ал Айнда битта мусобақа бўлди, “Гамбург” келди. Ундан ташқари Хитой ва Япониянинг кучли жамоалари ҳам келишади. “Арсенал” билан яқин алоқалар йлга қўйилган. Бугунга келиб кўплаб БАА фирмалари Европа клубларининг титул ҳомийсига айланганлар. Шартномада клубларни БААга келиб мастер класс ўтиб кетиш каби бандлари мавжуд.

- Шундай мусобақаларда бизникилар ҳам қатнашишлари мумкинми?
- Нега энди йўқ? Фақат биздан ҳаракат бўлиши керак. Улар истаса Англия, Испания, Германиядан кучли жамоаларни чақиришади. Бизникиларга эса уларнинг ўйинлари керак. Шунинг учун кўпроқ Ўзбекистондан бирон-бир клуб раҳбари келиб музокара ўтказса, бу ерда барча ҳаражатларни БАА клублари кўтарадилар. Яқинда “Бунёдкор” вакиллари Ал Айндаги янги стадионни очилиш маросимига келдилар. Афсуски фақат стадион ходимлари БААга ташриф буюришди. Агар клуб раҳбариятидан бирон киши келганида музокара ўтказиб кетиши мумкин. БАА клублари учун Ўзбекистонга бориш ҳам қизиқ. Ўзаро ҳамкорликни йўлга қўйиб олса яхши бўлади. Чунки Ўзбекистонни Осиё футболида тутган ўрни катта. Бизни кўп ерда ҳурмат қилишади, бундан эса фойдаланишимиз керак.
 
Алишер Файзуллаевич билан аслида анча суҳбатлашдим, кўпроқ ўзим учун керакли бўлган маълумотларни, яъни кейинчалик ас қотиши мумкин бўлган билимларни олдим десам ҳам бўлади. Энди у ерда кўрганларимни ўзимизнинг олий лигамизга солиштириб чиқсам дегандим.



ОАВ
Ўзбекистон ПРО Лигаснинг регламентида матбуот хизматларига оид қуйидаги бандлар мавжуд:
3.12. Матбуот хизмати ва веб сайтига эга бўлиш.
19.15. Клубда матбуот хизмати фаолият олиб бориши шарт.

Аммо регламентда жуда кўплаб камчиликлар мавжуд. Бу мақолани танқид юзасидан қабул қилманг. Шунчаки ПФЛ директори келаси йил учун амал қиладиган регламентига ўзгартиришлар киритсин деймиз. БААда бор, бизда йўқ бўлган регламент бандлари қуйидагича кўриниш олган:
А) Матбуот бўлимидан бир нафар вакил жамоанинг уй ва сафар ўйинларида қатнашишг мажбур.  Матбуот хизмати вакили қатнашмаган ўйинлар учун клублар жаримага тортилиши шарт қилиб белгилансин.
В) Ҳар бир стадион симсиз интернетга уланган бўлиши шарт. Бу ҳақда йил бошида Фарҳод Магометовга айтиб ўтган эдик, аммо фойдаси бўлгани йўқ.
С) 2015 йилги олий лига учун махсус жилеткаларга буюртма берилсин ва ОЧЛда бўлгани каби ҳар бир клубга 20тадан тарқатилсин. Ҳа, айнан тарқатилсин, клубларга мажбурий тиктирилмасин. Бизнинг чемпионатимизда ОАВ вакиллари ОЧЛ, ЖЧ саралаш ўйинларидан қолган жилеткаларни кийиб юрадилар.
Д) Ижодкор журналистлар учун баҳор ва куз фасилларида ёмғирдан ҳимоя қилинган ҳудудда медиа трибуна ОАВга тақдим этиш. Клублар медиа трибунада, ёзиш учун стол, техника воситалари учун электр қуввати бўлган шароитни тақдим этишлари шарт бўлсин ва унда галстук таққан амалдорлар эмас, қўлига қалам олган журналистлар ўтирсин.

КОМИССАР
ПФЛ ўз ходимларини ўзи учрашувларга коммисар этиб тайинлайди ва ташкилот ҳисобидан 500 000 сўм миқдорда ҳақ олади. Комиссарнинг вазифаси нималардан иборат? ОЧЛда бу қуйидагича кўриниш олган:

А) Комиссар учрашувга камида бир кун қолганида тур бўлиб ўтадиган стадионга ташриф буюриши ва уни назоратдан ўтказишиш.
В) Ўйин бошланиши аввалида ОАВнинг барча ходимларини юниформа билан таъминланганлигини текшириши, агар йўқ бўлса уни учрашувга қўймаслиги.
С) Ўйин давомида барча ходимларни ўз ишига қанчалик маъсулият билан ёндошаётганлигини назорат қилиши шу билан бирга икки жамоани майдонга чиқиб келиши ва уларни, агар учрашувда фотомухбир бўлса жамоавий суратга тушишини таъминлаши
Д) Учрашув дискини ташкилотга олиб кетиш
Е) Майдон майсасини кузатиш, иккита дарвоза ўлчамини текшириб чиқиш (олий лигада фақатгина бир шу ишни гувоҳи бўлдим)

Булар ҳаммаси эмас, комиссарлар учун ишлаб чиқилган дастурда юқоридаги бандлардан бошқа яна бир неча бўлимлар мавжуд, бу шунчаки комиссар томонидан қилиниши керак бўлган ишларнинг парчаси холос.  Бугунги кунда бизда уч нафар комиссар, Алишер Мўминов, Санжар Ризаев ва Олим Арифов халқаро майдонда фаолият олиб боряптилар. Аммо уларнинг хизматларидан ички майдонларда фойдаланмаймиз. Бу эса мантиқққа тўғри келмайди, комиссарлик қилишни биладиганлар ишламай, бу сохани умуман билмайдиган мутахассислар эса комиссарлик билан шуғулланяптилар.

Бир марта, “Пахтакор” – “Қизилқум” ўйинида ҳақиқий комиссар ишлади, у ҳам бўлса Алишер Мўминов. Ризаев ва Орифов ҳозирча бирон маротаба олий лига ўйинларига тайинланмадилар.

ПФЛ мутахассислари олий лига тур ўйинлари пайтида комиссарлик билан банд бўлаётганликлари учун, айнан шу кунларда биронта ходимни ПФЛ биносидан топа олмайсиз. Ҳар ким ўз иши билан шуғуллангани мақул.  Менимча ПФЛ вакиллари пул учун ўзларини комиссарликка тайинламайдилар. Гар шундай экан, ҳақиқий комиссарларнинг хизматларидан фойдаланиш керак. Ундан кейин биронта клуб комиссарга, комиссар сифатида эмас, ПФЛ вакили сифатида қараяптилар. Бизда комиссарлар сони оз экан, янгиларини ўқитиш керак. Бунинг учун аввало комиссарлар аслида нималарга эътибор бериши ва текширишини битта китобча қилиб чиқариш ва шу аснода комиссарликка ўқишни истаган мутахассисларни тайёрлаш лозим. Бунинг учун вақт етарли, қўлимизда ОФКнинг тайёр дастури бор, фақат уни ўзбек ва рус тилларига таржима қилиб, март ойига қадар мутахассисларни тайёрлаб бориш керак. Балки биринчи йил ёшлар ишлай олмаслар, аммо 2016 йил учун улар тайёр кадрга айланадилар. Агар шу иш йўлга қўйилса, кейинчалик юртимизда ўтказилиниши мумкин бўлган турли мусобақаларга мутахассисларни тайёрлаб борган бўламиз.  

Бу масалага айниқаса Фарҳод Магометов жиддий ёндошиши керак. Четдан, ПФЛ директорини пастда комиссарлик қилиб юриши жуда ҳам ҳунук кўринади. Директор деган киши, ВИПда салобат босиб ўтириши керак деб ўйлайман.



ОАВ бўйича ҳамкасбларим ва ўзимга ачинаман. Баъзан ўйинларда стадион тўлиши натижасида мобил интернет ишламайди. Мажбурсиз уйга бориб ўйин ҳисоботини сайтга ёки газетага анча совуб қолгандан кейин ёзасиз. Йил бошида Магометовга барча стадионларни симсиз интернет билан таъминлаш керак деган мурожаатим, ўша мажлисдан 5 дақиқа ўтибоқ унутилди. Ўйин қайдномалари вақтида чиқиш тугур, чиқмайдиган ҳолатлар ҳам кўпайиб кейтган. Телевизор фақатгина “Пахтакор”да бор, у ҳам бўлса доим ўрнатилмайди. Мана шу ҳолатлар юзасидан комиссар ишлаши лозим эди аслида жорий мавсум. Аммо ҳеч нима ўзгаргани йўқ.

Бизда олий лига регламенти жорий мавсум фақат рус тилида чоп этилди. Давлат тилимиз, ўзбек тили деб эълон қилинганига 25 йил бўлган бир пайтда, регламентимизни ўзбек тилида ўқий олмаймиз. Олий лигада фаолият олиб бораётган барча-барча, ОАВдан тортиб футболчи ва мураббийларгача мусобақа регламенти билан яқиндан таниш бўлишлари керак. Регламентни ҳам аслида тарғиб қилиш лозим деб ўйлайман. Айниқса ОАВ. Афсуски регламент ҳар доим ҳам ОАВ қўлига етиб келмайди. Бу йил ҳамкасбим Хайрулла Холиқов регламентни қўлга киритиш учун роппа-роса 2 ой ҳаракат қилди, охири бориб типографиядан ўзи учун битта буюртма берди.

МАРКЕТИНГ
БААдаги асосий куч бу маркетинг. Бизда бу ҳақда жуда кўплаб мақолалар ёзилган, ёзиляпти, ёзилади. Аммо узоғи 2та клуб бунга жиддий эътибор беради. ПФЛда эса келиб турган пул бор, шунинг учун ортиқча иш қилишга вақт йўқдек. БАА Про Лигасининг жуда кўплаб ҳамкорлари бор, масалан “Ауди” компанияси катта миқдорда пул бери билан бирга, ПРО Лиганинг ҳар бир ходимини йилда бир “Ауди”нинг янги маркадаги машинаси билан таъминлайди. ТВ борасида айтмасам ҳам ўзингиз биласиз.

ХУЛОСА
Яқинда “Футбол шарҳи”да Диёрнинг битта гапи менга мақул келди, “Биз ҳам сизларни ҳар доим ҳам танқид қилишни мақсад қилмаймиз...” Тўғри гап, ҳудди шундай биз ҳам. Аммо оддийгина муаммоларни ҳам ҳал қила олмаётган пайтингиз ҳаммани аччиғига сабаб бўляпсизлар. Агар ечими йўқ муаммо ичида қолганингизда бошқа гап эди. Бир ҳаракат билан олий лигани гуллатиб юборишингиз мумкин. Бу йил олий лигада томошабинлар ташрифи ошибди. Аслида бу хато маълумот. Ҳеч қанақасига томошабинлар сони ошгани йўқ. Аксинча камайди. Бу ҳақда кейинги мақолада гаплашамиз.

Куни кеча Туркиянинг Аталия шаҳрида 16 ва 8та жамоадан ташкил топган катта турнир бўлиб ўтди. Унда “Локомотив”, “Пахтакор” қошидаги БЎСМ ва “Бунёдкор” жамоалари қатнашдилар. Асосан Россия клублари иштирок этган мусобақанинг иккисида ҳам Ўзбекистондан финалчилар бўлди. “Локомотив” ва “Пахтакор” гарчанд финалда имкониятни бой берган бўлсаларда, рақиблар билан тенгма-тенг ўйнадилар. Бу ёшда биз биронта терма жамоадан кам эмасмиз, биронта клуб биздан устун эмас. Аммо, бизнинг ёшлар янада камол топишлари учун юқоридаги турнирларга мухтожмиз. Буни ҳаммамиз биламиз-у, билмаганга оламиз.
 

Нодирхўжа Юлдашев