Футзал. Эрон билан ўйиндан хулосалар

30 апрелда старт оладиган қитъа биринчилигига тайёргарлик кўраётган Ўзбекистон ҳамда Эрон миллий терма жамоалари 19 ва 20 апрель кунлари “Ўзбекистон” спорт мажмуасида иккита ўртоқлик ўйинини ўтказишди. Ана шу икки ўйиндан келиб чиққан ҳолда Ўзбекистон терма жамоаси ва умуман футзалимизнинг бугунги ҳолатига баҳо бериб чиқамиз.

Тошкентда ўртоқлик ўйинини ўтказиш таклифи Ўзбекистон футзал ассоциациясидан чиққан эди. Бу борада ассоциация тўғри йўлни танлади, кучсиз жамоа билан ўйнаб йирик ғалабаларни қўлга киритгандан кўра, биздан кучли бўлган жамоа билан бахс олиб бориш анча қизиқарлироқ эди. Бундан ташқари, терма жамоадаги ёш ўйинчиларимиз кучли терма жамоалар билан ўйинларда қандай ҳаракат қилиш кераклигига кўникма ҳосил қилиб олишарди.

Эрон терма жамоаси билан кечган дастлабки ўйинда дарвозамизни биринчи бўлимда Клим Тюгаев, иккинчи бўлимда эса Акмал Хазратқулов қўриқлади. Рустам Умаров эса шу куни заҳира ўриндиғини банд қилди холос. Ўртоқлик ўйинларидан мақсад таркибга жалб қилинган барча ўйинчиларга ўйин амалиёти бериш эканлигини инобатга олсак, бу тўғри қарор бўлди. Ҳар икки ўйиндан келиб чиқадиган бўлсак, ҳозирги таркибда энг керакли вазиятларда жамоани қийин вазиятдан олиб чиқиб кета оладиган дарвозабон йўқ. Клим Тюгаев жуда яхши дарвозабон, аммо жуда кучли эмас. Баъзида кичик хатоларга йўл қўймоқда. Акмал Хазратқулов эса якунига етган мавсумда миллий чемпионатда ўзини яхши томондан кўрсата олди ва ҳақли равишда чемпионатнинг энг яхши дарвозабони бўлди. Аммо, у ҳали терма жамоа даражасидаги дарвозабон эмаслигини кўрдик. Акмал жуда кўп тажриба тўплаши лозим.



Форслар билан ўйинлар кўрсатдики, терма жамоадаги йигитлар жисмоний жиҳатдан эронликлардан ортда қолишмоқда. Ҳужумларни бошлаш, уларни ривожлантиришда тезлик етишмаяпти, тўп бизникиларга тушганда шериклари олдинга бориб бўш зонага чиқишга улгурмаяпдилар. Бунга рақиблар имкон беришмади. Бундан ташқари, якуний қарор чиқаришда ҳам муаммолар бор. Ҳал қилувчи паллага келганда оддий усулдан фойдаланишмоқда.

Футзалчиларимизга ноодатий, кутилмаган қарорлар етишмаётгандек . Эронликлар ўйинчиларимизнинг деярли ҳар бир комбинацияларини олдиндан ўқий олишди. Бу ўйинларда жуда кўп ёш ўйинчилар ҳам синаб кўрилди. Уларда тўп узатишлар мукаммал эмаслиги кўринди, лекин ҳали халқаро тажрибанинг йўқлигини ҳисобга олганда, бу нормал ҳолат. Ўйинчиларимиз кўпинча турган жойларида пас беришга ҳаракат қилишди, бу эса доимий ҳаракатда бўлган форс футзалчиларининг ишини осонлаштирди холос. Туриб пас бериш катта футболда фойда бериши мумкин, лекин мини футболда алсо туриб пас бериш ярамайди. Бу ерда ҳар сонияда ўйинчиларнинг паркетдаги жойи ўзгаради, тўп ҳам шунга монанд бутун майдон бўйлаб ҳаракатлантирилади.
Жамоамизнинг навбатдаги камчилиги дарвоза томон йўналтирилаётган зарбаларнинг аниқ эмаслиги. Аниқ борса ҳам бурчакларга эмас, дарвозанинг ўрта ёки рақиб дарвозабони турган қисмига йўналтирилмоқда. Эрон терма жамоаси дарвозабони мураккаб сейвларни жуда кам амалга оширди. Иккинчи ўйинда эса Рустам Умаров жуда кўп ўта мураккаб сейвларни кўрсатди. Шунга қарамай, Умаров аввалги формасида эмас, унинг рақибларни чўчитадиган ўйинини кўрмадик бу учрашувларда.

Биринчи бахсда фақатгина ўйин тугашига 20 сония қолганида бўш қолган дарвозага тўп киритиб ўзимизни овутган эдик. Ваҳоланки, шу гол бўлмаганда ўйинни голсиз тугатардик. Биринчи кунги ўйиндан кейин футзалчиларимизнинг ўйинида тажовузкорлик ортди. Эрон каби бақувват ўйинчилардан иборат терма жамоа билан “юмшоқ” футбол кўрсатиб ҳеч нимага эришиб бўлмаслигини англаган мураббийлар иккинчи кунги ўйинда йигитлардан қаттиқ ва тажовузкор ўйин талаб қилган кўринишади. Биринчисидан фарқли ўлароқ, иккинчи ўйинда кескин якка курашларга кўпроқ гувоҳ бўлдик.

Баҳодир Аҳмедов ўйинчи сифатида ўзбек футзалининг тимсоли, лекин мураббий сифатида у ҳали ўзини кўрсатганича йўқ. Вьетнамдаги Осиё чемпионати унинг мураббийлик салоҳиятини намоён этиши керакдек бир қарашда. Лекин, ОЧда терма жамоамиз олдига ҳеч қандай вазифа қўйилмаган, бу эса Аҳмедовнинг мураббийликдаги имкониятларини тўла очиб беришга ҳалақит қилиши мумкин. У ёш ўйинчилар билан турли хил услубларни синаб кўриши ҳам мумкин, ҳеч ким эътироз билдиролмайди. Чунки, вазифа йўқ. Қитъа биринчилигида қайд этиладиган натижадан қатъи назар Баҳодир Аҳмедовга мураббийлик тажрибаси зарур, тўғри у вақтида Хосе Мария Мендезга ёрдамчи бўлган, ундан кўп нарсалар ўрганган бўлиши керак. Лекин, бош мураббийлик ёрдамчиликдан тубдан фарқ қилади. Менимча, Аҳмедовнинг мураббийлигига 2016 йилги Осиё чемпионатидан сўнг, тўлиқ бахо бера оламиз, агар ўшангача бош мураббийликни давом эттирса. Чунки, 2016-йилги биринчилик Жаҳон чемпионатига саралаш вазифасини ҳам ўтайди ва унда терма жамоамиз олдига максимал вазифа қўйилади.



Ана энди савол туғилади, терма жамоамиз ҳозирги ҳолатида Осиё чемпионатида нимага эриша олади?
Агар терма жамоамиз мана шундай ўйнашда давом этса, Вьетнамда ярим финални ўйламасак ҳам бўлаверади. Ҳаммаси 2016 йил учун қурбон қилинадигандек.

Тошкентда ўтказилган иккита ўртоқлик ўйинидан келиб чиқиб Эрон терма жамоаси Ўзбекистондан анча кучли эканлигини ҳисобга қараб ҳам билиб олиш қийин эмас. Эрон терма жамоаси жисмоний томондан жуда кучли, гавда билан ўйнашда ҳам биздан кучли эканлигини кўрсатди. Биргина гавда ҳаракати билан тезкор ҳужумга ўтаётган ўйинчимизни “ёпиб” қўяверишди. Тезкор қарор чиқаришда ҳам форслар биздан чаққонроқ ҳаракат қилишди. Уларнинг ёш ўйинчилари паркетга тушганда ўйинни бузиб қўймаяпти, ёшларнинг нисбатан кўпроқ эканлиги ва улардаги потенциалнинг юқорилиги борасида ҳам Эрон кучлидек кўринди.

Шунингдек, эътиборимни тортган яна бир жиҳат Эрон терма жамоаси ўйинчилари ўйин вақтида ҳам бирин-кетин қўшимча машқларни бажариш билан машғул бўлишди. Яъни, заҳирада ўтирганлар шунчаки ўйинни томоша қилиб ўтиришмади. Айниқса, биринчи тўртталикда тушадиганлар алмаштирилишганда доимий тарзда оёқ мускулларига куч берувчи машқларни бажаришарди. Бундан ташқари, актив ўйин пайтида пайлар чўзилишининг эҳтимолини камайтирувчи машқларни ҳам бажаришди.

Футзалга эътиборнинг у қадар юқори эмаслиги сабабми ёки ўйинларнинг тушлик пайтида ўтказилгани учунми мажмуага ташриф  буюрган мухлислар салмоғи юқори бўлмади. Биринчи кунги ўйинда “Ўзбекистон” спорт мажмуасининг тахминан 30-35 фоизи тўлган бўлса, иккинчи кунги бахсда икки баробар кам муҳлис келди.

Эрон футзал терма жамоаси дунё рейтингида еттинчи ўринда бормоқда, дунёнинг еттинчи терма жамоаси келганда бунчалик кам муҳлис тушиши кўнгилни ҳира қилади.
Катта футболда ФИФА рейтингида еттинчи ўринда Бразилия турибди. Тасаввур қилинг, Бразилия терма жамоаси Тошкентга келиб Ўзбекистон билан ўртоқлик ўйини ўтказса, нималар бўлади. Аниқ айтишим мумкинки, футболга иҳлосманд кишиларнинг вақти қанчадан бўлса ҳам ана шу ўйинга чипта сотиб олиш билан ўтади. Олиб сотарларга ҳам байрам бўлади, Ўзбекистон-Бразилия терма жамоалари ўйинига чипталарни истаган нархда сотаверишади. Ҳаёл уммонига шўнғиб кетиб қолдим-а!

Хуллас, футзал бўйича Осиёнинг энг кучли, дунёнинг эса еттинчи терма жамоаси Тошкентга келиб иккита ўртоқлик ўйини ўтказсаю, спорт мажмуасининг ҳатто ярми ҳам тўлмаса. Бунинг устига, ҳар икки учрашувга ҳам кириш мутлақо бепул эди. Шунчаки, вақт ажратсангиз кифоя, топ даражадаги футзалчиларнинг маҳоратларидан бахраманд бўласиз. Начора, ҳозирча бизда футзалга мухлислик шундай, жуда паст.



Футзалга мухлислар эътиборини тортишда ОАВнинг ўрни юқори. ТВ, радио, спорт сайтлари, газеталар орқали бу ўйинлар ҳақида эълонлар ва анонслар берилиши керак эди. Бу томошабинлар оқимини сал бўлсада оширган бўларди наздимизда. Керак бўлса шахарнинг 3-4 та марказий кўчаларига баннерлар ҳам илиш зарар қилмасди. Эрон терма жамоаси Тошкентга етиб келди ҳам, биринчи ўйин бошланди ҳам, лекин ОАВ вакилларидан кимлар бу ўйинларни бевосита ёритиш учун келади? Афсуски, бу саволга жавоб бериш учун бир қўлимизнинг бармоқлари ҳам кўплик қилади. Championat.asia сайти, Спорт ТВ ва “Ўзбекистон футболи” газетасидан вакиллар ана шу икки учрашувни бевосита кузатиб, ёритиб боришди. Номма-ном санайдиган бўлсам, мендан ташқари, Темур Низаев (“CА”), Комил Жумаев (Спорт ТВ), Ойбек Юнусов (“Ўзбекистон футболи”), Мадина Аметова (Спорт ТВ) ва фотомухбир Алимурод Мамадаминовлар. Бахтиёр Маметов ҳамда Ҳасан Пирмуҳамедовлар федерация ходимлари бўлганликлари учун уларни бу рўйхатга киритмадим. Кўряпсизми, бор йўғи бешта журналист ана шу ўйинларни бевосита “Ўзбекистон” спорт мажмуасида кузатиб борди. Хўш қолганларчи? Улар учун футзал муҳим эмасми? Қолганлар натижа ва голларни Ўзбекистон футзал ассоциацияси расмий сайтидан кўчириб қўяверишади.

Ёзаман деса футзалимиз атрофида муаммолар жуда кўп, ҳозирча шуларни ҳазм қилиб олайлик.


Толибжон Қосимов