Азизбек Ҳайдаров: “Жаҳон чемпионатига чиқишга тайёрмизми?”

Легионерлар учун бу ажойиб кўрсаткич. Шунча йил мобайнида хорижлик футболчига ишонч билдириш, бу ўша легионернинг бир маромда ўйнаганидан дарак беради. Ҳайдаров “Ал Шабаб”дан кетгач кўп вақт ишсиз қолмади. Қисқа муддат ичида у БАА Про-лигасига қайтган “Ажман” клуби билан бир йиллик шартнома имзолади. “Ажман” ўтган мавсум БАА биринчи лигасида кичик олтин медалларни қўлга киритган эди. Маълумот учун, ярим ҳимоячи 2011 йилги Осиё Кубогидан сўнг “Бунёдкор”дан “Ал Шабаб”га трансфер қилинганди. Ҳайдаров ўтган 6 йил давомида дубайликлар сафида икки марта Форс кўрфази Чемпионлар лигасида (2011 ва 2015), бир марта БАА лига кубогида (2011) ғолиб чиқди. Футболчимиз “Ажман” билан шартнома имзолаганидан сўнг Тошкентга қайтиб келди. Биз Азизбек билан учрашиб, ундан эксклюзив интервью олдик.

- Март ойининг сўнгги кунлари терма жамоа йиғини сабаб Тошкентга келгандим, - дея сўз бошлади А. Ҳайдаров. – Ўшандан кейин мана яна шу ердаман. Бу сафар ҳам таътил, ҳам терма жамоа йиғини сабаб она Ватанга қайтдим. Кундан-кунга ўзгаришлар катта. Кунларнинг исиши халқимизнинг кайфиятига янада ижобий таъсир ўтказяпти. Буни кўриб хурсанд ҳам бўласиз. Энди бевосита футболга келсак, БАА чемпионати якунланганидан сўнг орада бир муддат ўйин амалиётисиз қолиб кетдим. Шу сабабли ҳам терма жамоа йиғини бошлангунича “Локомотив” клуби машғулотларида иштирок этдим. Таиланд терма жамоасига қарши ўтказиладиган ўртоқлик учрашуви бизга бевосита ЖЧ-2018 3-саралаш босқичи доирасидан ўрин олган Эронга қарши кечадиган баҳсга тайёргарлик вазифасини ўтаб беради.

- Эронга қарши кечадиган учрашув ҳар томонлама принципиал аҳамиятга эга бўлади. Очко йўқотишга ҳаққимиз йўқ. Акс ҳолда ЖЧ-2018га чиқиш йўлидаги вазифамиз қийинлашади. Бундан аввал ҳам 100 000 томошабинга мўлжалланган “Озоди” стадионида ўйнагансиз. Бундай маҳобатли ўйингоҳда ҳаракат қилиш меҳмон жамоа футболчиларига қай даражада қийинчилик туғдиради?
- Ҳа, ўзига яраша салобат босади. Лекин бизни ғалабадан ўзга натижа қониқтирмайди. ЖЧ-2018га чиқиш ҳақида ўйлаётган эканмиз, бу ўйинда 3 очкони қўлга киритишимиз шарт. Шу ўринда бир нарсани тан олишни хоҳлардим. Очиғи, мен тўғри сўз инсонман. Сўзларим қаттиқ ботиши мумкин, лекин мен ҳамиша ҳақиқатни гапиришга интиламан. Тасаввур қилинг, биз Эрон терма жамоасини мағлуб этдик ва якунда ЖЧ-2018 йўлланмасини қўлга киритдик. Лекин биз айни пайтда мундиалда ўйнашга тайёрмизми? Жуда кўп жамоалар ЖЧга чиқади. Ўз вақтида КХДР, Саудия Арабистони каби терма жамоалар мундиалда иштирок этди. Лекин бу жамоалар мунтазам равишда ЖЧда ўйнамайди-ку! Қандайдир омад туфайли йўлланмани қўлга киритиб олади ва кейин бир неча 10 йилга кўринмай кетади. ЖЧ-2014 финал босқичига чиқишимиз учун бизга омад етишмаганди. Қандайдир 2 та гол бизни мундиалдан мосуво қилганди. Ҳар сафар бизда, мухлисларимизда терма жамоамиз ЖЧга чиқа олармикан, бу сафар орзуимиз рўёбга чиқармикан, деган саволлар бўлмаслиги лозим. Терма жамоа кучли ва рақобатбардош бўлса, ҳаммамизда ишонч бўлади. Ўз-ўзидан бундай саволларга ҳам ўрин қолмайди. Шунчаки, ЖЧга бориб 5-10та гол ўтказиб келишдан фойда йўқ. Терма жамоа стабил бўлиши керак. Жаҳон чемпионатига тайёр бўлиб чиқиш керак, демоқчиман.

Мухлислар, яқинларим, раҳматли отам ҳам “қачон ЖЧга чиқасизлар”, деган саволни жуда кўп берардилар. Инсонлар ўзи шундай-да, биринчи йўлланмани қўлга кирит, дейди, кейин эса мундиалнинг финал босқич ўйинларида ғалаба қозонишни талаб қилади. Мен айтмоқчиманки, пойдевор мустаҳкам бўлиши шарт. Биздан кейинги авлод футболчилари ҳам ЖЧ йўлланмасини қўлга киритишига амин бўлишимиз лозим. Бир марта ЖЧга чиқиб, кейин бундай имкониятни яна 50 йил кутиш тўғри эмас. Бу шахсий фикрим. Жанубий Корея, Япония, Австралия, Эрон терма жамоалари сўнгги 10 йилликларни оладиган бўлсак, деярли мунтазам равишда мундиалларда иштирок этиб келяпти. Нимага? деган ҳақли савол туғилади. Чунки, бу мамлакат футболида барқарорлик бор. Терма жамоасининг пойдевори мустаҳкам, ички чемпионати эса кучли. Турли ёшдаги терма жамоалари ҳам мунтазам жаҳон чемпионатларининг финал босқичида қатнашиб келяпти. Масалан, шу кунларда Жанубий Кореяда давом этаётган ёшлар ўртасидаги жаҳон чемпионатини олинг. Бу кичик мундиалда ҳам Осиё жамоалари муносиб тарзда иштирок этишяпти. Корея, Эрон дунёнинг кучли жамоаларини мағлуб этишнинг уддасидан чиқди. Эртага бу ёшлар ўз мамлакатларининг миллий терма жамоалари сафида ҳам муносиб тарзда ўйнай олишади. Аччиқ бўлсада айтаман, бизда ҳозирча бундай эмас. Эрон, Корея, Япония каби қитъамизнинг кучли терма жамоаларига қарши кечадиган ўйинларида гол урармиканмиз, деган ҳаёлда бўламиз. Нима учун биз санаб ўтган жамоаларимизни бемалол юта олмаймиз? Чунки, бизда мустаҳкам пойдевор йўқ. Бундан 4-5 йил аввал ўсмирларимиз ҳам, ёшларимиз ҳам жаҳон чемпионатларининг финал босқичига чиқарди. Сўнгги бир-икки йилда бундай бўлмаяпти. Миллий терма жамоамизнинг бундан 4 йил аввалги таркиби ҳозир деярли ўзгармаган. Ўшанда 14 очко билан ЖЧ-2014га чиқа олмагандик. Бу сафарги саралашда гуруҳларда жамоалар сони биттага кўпайган. Рақиблардан очко тортиб олиш қийин кечяпти. Энди бу ерда мураббийнинг ҳам жуда катта иши бўлиши керак. Бу саралашнинг ҳал қилувчи босқичида мураббийларнинг маҳорати биринчи планга чиқади. Тактикалар курашида қайси мураббий кучли бўлса, ўша мутахассис бошқараётган жамоа кўчасида байрам бўлади. Тўғри, майдонда футболчи ҳаракат қилади. Лекин ҳамма нарсани ҳам футболчи ҳал қилавермайди. Масалан, Португалия терма жамоасини олайлик. Роналду жамоадошлари ниманинг эвазига Европа чемпиони бўлишди? Албатта, мураббийнинг маҳорати сабаб ўз мақсадларига эришишди. Кейин омадга ҳам боғлиқ жойи бор, буни ҳам тан олиш керак. ЖЧ-2014 саралашида биз Эрондан кучли эдик. Лекин омад бизга кулиб боқмади. Асосий рақибни мағлуб этяпмизу, лекин мундиалга биздан енгилган жамоа чиқяпти. Мисол учун, Сурияга қарши кечган ўйинда мағлубиятга учрадик. Ваҳоланки, ўша ўйинда камида бир очко нақд эди.

Ҳужумга берилиб кетиш натижасида битта қарши ҳужумни ўтказиб юбордик ва бунинг натижасида дарвозамизга сўнгги дақиқада пенальти белгиланди. Ўша бир очко биз учун жуда ҳам зарур эди. Ишқилиб, ўша Малайзияда олинмаган бир очко бизга етмай қолмасинда, мен шунисидан қўрқаман. Яна Эрон билан Теҳронда бўлиб ўтадиган ўйинга қайтаман. Сафарда Эронни мағлуб этишнинг ҳечам иложи йўқ, демоқчи эмасман. Бундан аввалги саралашда ҳам Эрон майдонида 3 очкони қўлга киритганмиз. Бу ишни яна бир бор такрорлашимиз мумкин. Лекин айни пайтда Эрон биздан ҳам кучлироқ, ҳам омадлироқ кўриняпти. Ҳали ўз дарвозасидан гол ҳам ўтказиб юборяпти. Мураббийи Карлуш Кейруш ҳам мана 5-6 йилдан бери ишлаб келяпти. Футболчилар ҳам бир-бирини жуда яхши тушуниб ҳаракат қилади. Агар Теҳронда тўғри тактика танланиб, ўз ўйинимизни кўрсата олсак, ғалабага эришишимиз мумкин. Эрон ўз майдонида ўйнайдими, меҳмондами, ҳимоявий футбол намойиш этади. Рақиб нисбатан кучсизроқ бўлса ҳам ҳимоядан ўйнайди. Ўйлашимча, биз ҳам шундан келиб чиққан ҳолда ўйинга тўғри тактика танлаб, Эронни мағлуб этишимиз шарт. Бу йил 32 ёшга тўламан. Керак бўлса ҳозир ўз ўрнимни ёш футболчиларга бўшатиб беришга тайёрман. Ёшларнинг ўзига ҳам бу ҳақда айтаман. Мен ҳозир ўз позициямда энг яхши футболчиман, шунинг учун майдонга тушяпман, демоқчи эмасман. Интернетда чоп этилган хабарлар остида мухлислар томонидан ёзилаётган фикрлар (коментлар)ни эринмай ўқиб чиқаман.

Азиз қачон терма жамоадан кетади, қабилидаги гап-сўзларга дуч келаман. Мен ҳозироқ кетишга розиман ва бунга тайёрман. Лекин мураббий сенга ишоняпман, деб турганидан кейин, мен йўқ, менга ишонманг, демайманку! Футболчи оёғи юришдан тўхтагунича тўп тепгиси келади. Менда ҳам худди шундай истак бор. Энди мухлисларни тушунаман. Улар чин юракларидан мухлислик қилганликлари учун ҳам терма жамоани тезроқ жаҳон чемпионатининг финал босқичида кўришни хоҳлашади. Майдондаги ҳаракати учун футболчини сўкади, койиди, лекин кўча-куйда кўриб қолса, саломлашади. Мухлислар шундай талабчан бўлади. Сиз билан Рамазон кунлари суҳбат қуряпмиз. Келинг, яхши ният қилайлик. Биз шу сафар жаҳон чемпионатига чиқайлик ва бу билан мухлисларнинг орзусини рўёбга чиқарайлик. Бир нарсани айтиш ёдимдан кўтарилай дебди. Футболга бўлган эътибор ва қарашни ўзгартириш керак. Фикримни Бельгия мисолида тушунтиришга ҳаракат қиламан. Бу мамлакатда миллий терма жамоанинг ишлари орқага кета бошлаганидан сўнг хусусий академияларга урғу қаратилди. Турли ёш тоифасидаги футболчилар бир вақтнинг ўзида ҳам хусусий академияларда, ҳам клублар қошидаги академияларда тахсилни давом эттиришди. Бунинг натижасида кучли рақобат юзага келди. Бу эса ўз мевасини бермасдан қолмади. Бугунга келиб Бельгия футболининг олтин авлоди шаклланган, десам янглишмайман. Ўз вақтида Бельгия Европа чемпионатига мезбонлик қилганди. Ўша қитъа чемпионатидан келиб тушган маблағ тўлалигича мамлакат футболи ривожига сарфланди. Айтиб ўтганимдек, хусусий академияларга эътибор қаратилди. Бизда ҳам шу усулни қўллаш керак. Лекин билишимча, мамлакатимизда хусусий академия жамоаларини шаҳар чемпионатларига қўйилмайди.

- Худди сиз атаётган ҳолат БААда қандай йўлга қўйилган?
- Амирликларда ҳар бир жамоага давлат бюджетидан пул ажратилади. Ҳомийлар ҳам ўз томонларидан маълум миқдорда маблағ беришади. Очиғини айтаман, БААнинг маҳаллий футболчилари бизнинг ўйинчилардан кучли эмас. “Ал Айн” ёки БААнинг бошқа клублари ОЧЛ доирасидаги учрашувларда бизнинг жамоаларни Тошкентга келиб мағлуб этиб кетади. Лекин бу уларнинг бизнинг футболчилардан устунлигини кўрсатмайди. Футболчиларимиз улардан индивидуал тарзда жуда кучли. Фақат футбол ҳақида ўйлашади. Амирликларда ўйнаётган маҳаллий футболчиларнинг бошқа касби ҳам бор. Футболдан кейин ўз иши билан шуғулланади. Клублари асосан легионерларга суянади. Айниқса, ОЧЛ йўлланмалари учун курашадиган жамоалари бунга жиддий эътибор қаратади. Савияси юқори легионерларни харид қилади. Маҳаллий футболчилари эса айнан легионерлардан ўрганади. Ўз вақтида бизга Ривалдо, Сколари, Зико каби дунё тан олган футболчи ҳамда мураббийлар келди. Биз бу инсонлардан озмунча футбол сир-асрорларини ўргандикми?

Ҳар бир машғулотига чиққанингизда ниманидир ўрганасиз. Чунки, улар биздан 100 та кўйлак кўп йиртган. Агар “Пахтакор”, “Бунёдкор”, “Локомотив”, “Насаф”, “Динамо”, “Сўғдиёна” каби жамоалар савияси юқори бўлган легионерларни олиб келишса, рақобат кескин ошиб кетади. Бунинг натижасида терма жамоамизда ҳам ўсиш кўзга ташланади. Менда олий лига ўйинларини кузатиш имконияти юзага келди. Бу йилги чемпионат баҳсларини мириқиб томоша қиляпман. Тошкентда ўтган бир неча учрашувларни стадиондан кўрдим. Ўзгариш жуда ҳам катта. Кутилмаган натижалар қайд этиляпти. Масалан, кубок доирасидаги “Пахтакор” - “Насаф” учрашувини олайлик. Қаршилик футболчилар намойиш этган ўйин менда жуда илиқ таассурот қолдирди. “Қўқон-1912”, “Навбаҳор” жамоалари кўрсатаётган ўйинлар сабаб мухлислар яна стадионга қайта бошлашди. Намангандаги стадионга мухлис сиғмай кетди. Кейин ўйинларнинг тўғридан-тўғри трансляциясига ҳам кўп нарса боғлиқ. Мисол учун, “Қўқон-1912” жамоаси таркибида фалончи футболчи сўнгги ўйинларда жуда яхши таассурот қолдиряпти. Лекин буни халқ билмайди. Терма жамоа мураббийлари кўра олмайди. Агар трансляция бўлганида, барча бунинг гувоҳига айланарди. “Қизилқум” мухлислари нега Азиз Ҳайдаровни чақирасан, бизнинг клубда фалончи футболчи зўр ўйнаяпти, дейиши мумкин. Буни мисол тариқасида айтяпман. Аммо бу футболчини фақат навоийлик мухлислар кўришяпти.

- “Ал Шабаб” жамоасида 6 йил ўйнадингиз. Ҳар қандай легионер орзу қилса бўладиган ҳолат бу. Ортга назар ташлаб, хулосаларингиз қандай бўлди?
- Ҳаёт давом этади. “Ал Шабаб”да ҳаётимнинг 6 йили ўтди. Шу пайтгача ҳеч бир жамоада шунча муддат ўйнамаган эдим. Қадрдон уйимдек бўлиб қолганди. Ҳа, кетиш осон бўлмади. Лекин вазият шуни тақозо қилиб қолганди. Шартнома таклиф ҳам қилишди, кейин озгина ишни чўзиш ҳолатлари кўзга ташланди. Кутиб юргандан кўра бир қарорга келиб қўя қолдим. Чемпионат якунланиши билан “Ажман” клубидан таклиф тушди ва уни ҳар томонлама кўриб чиққанимдан сўнг шартнома имзоладим. Шартнома 1+1 кўринишида бўлиб, келаси мавсум яна узайтиришим мумкин. “Ажман” клубида ҳам танийдиган футболчилар кўп. Хатто ўзим билан бирга “Ал Шабаб”да тўп тепган бир легионер ўйинчи бор. Ўйлашимча, ўзим учун тўғри йўлни танладим. Чунки, мен шартнома имзолаганимдан 4 кун ўтиб, БААда қарор чиқди. Унга кўра, “Ал Шабаб”, “Ал Аҳли” ва “Дубай” клублари ягона жамоа сифатида бирлаштирилди. Жамоасиз қолиб кетмаганимдан хурсанд бўлдим. Одамларининг ҳам кўнгли очиқ. Кейин ўзим учун янги муҳитни яратдим. Балки бу ўйинимда туб бурилиш ясар. Ўз устимда янада кўпроқ ишларман. “Ал Шабаб”да 6 йил ўйнаганим учун ўзимда босиқлиқ пайдо бўлганди. Энди эса вазият ўзгарди. Тўғри, молиявий томондан бироз ютқаздим. “Ал Шабаб”даги маошни бу ерда ололмайман. Лекин нолишга ҳам ҳаққим йўқ.  

- Рақам танладингизми? Бундан аввал ўйнаган жамоаларингизда асосан 7-рақамли футболкада ҳаракат қилгансиз. Умуман, рақамларга эътибор қаратасизми?
- Футболчилик фаолиятимнинг илк йиллари 4-рақам остида ўйнаганман. Кейин “Локомотив”да 7-рақамни беришди. “Бунёдкор”да ҳам ярим йил 7-рақам остида ўйнадим ва шундан сўнг 26-рақамни беришди. Кейин яна 3 йил “қалдирғочлар” сафида 7-рақамда ҳаракат қилдим. “Ал Шабаб”да ҳам 7-рақамни бегона қилмадим. Бахтимга “Ажман”да ҳам 7-рақам бўш экан. Доимо шу рақамга мос ўйин кўрсатиб юраверайлик.   

  Камолиддин АЛИМОВ суҳбатлашди