ЖЧ-2018 стадионлари “қанчага тушди”?

Стадионлар қуриб битказилиб, қолган ишлари ҳам деярли тугаб қолди. Мундиаль учун қурилган стадионлар фойдаланишга топширилиб, ўртоқлик ва расмий ўйинлар ўтказилмоқда. Лекин уларнинг нархи, бу стадионлар қуриб битирилиши учун қанча пул сарфлангани ҳақида ўйлаб кўрганмисиз?

Футбол бўйича Жаҳон Чемпионати– бу йирик мусобақа, сайёрамиз учун катта байрам..
Стадионлар кетма-кетлиги уларга сарфланган маблағдан келиб чиқилмаганига хайрон бўлманг, улар турли йилларда қуриб битказилди ва рублнинг қадри кескин фарқ қилиши ҳеч гап эмас.  


12 ўрин. “Екатеринбург-Арена”
Сиғим: 35 000 томошабин
Нархи: 13.1 млрд рубль

Аввалига, стадион қайта таъмирланиши учун 5 млрд рубль ажратилган эди. Бироқ, уни кейин 11 млрдга кўтаришди. Аммо, якуний сумма 13.1 млрд рублни ташкил этди. Бироқ шунда ҳам, арена қайта қурилгани йўқ, бор йўғи қўшимча трибуналар қўшилди. Шунинг учун ҳам, томошабинлар сиғими 45 минг эмас, 35 мингни ташкил қилди. Бундан ташқари, ҳали қўшимча ишлар талайгина. Хуллас, Екатеринбургда шунақа гаплар!    

11 ўрин. “Волгоград-Арена”
Сиғим: 45 000 томошабин
Нархи: 17.24 млрд рубль

Бу стадион нархини ўзгартирмасликка қарор қилган эди. Бу аренада Россия Кубоги финал босқичидаги “Тосно” ва “Авангард” учрашуви бўдиб ўтади. Қизиқ, стадионни қандай қилиб тўлдиришар экан? Умуман олганда, бу ерда шундай катта аренани қурилиши кимга керак бўлди экан а?! Ахир Жаҳон Чемпионатидан сўнг, стадион ким учун хизмат қиладию, у ерда қандай ўйин бўлади – 45 000 томошабин келиши учун?

10 ўрин. “Калининград”
Сиғим: 35 000 томошабин
Нархи:17.3 млрд рубль

“Калининград” стадиони қурилишида 12 000дан зиёд устундан фойдаланилган. Стадион аслида 45 000 томошабинга мўлжаллаб қурилиши керак эди. Бироқ баъзи сабаблар туфайли арена сиғими камайтирилди.

9 ўрин. “Нижний Новгород”
Сиғим: 35 000 томошабин
Нархи:17.97 млрд рубль

Балки сизга кулгили туюлар, бироқ сарфланадиган сумма 3 миллион рублга камайганидан маҳаллий ҳокимият қувонган ва бу билан фахрланган ҳам эди. Нижний Новгород шаҳрида футболга бўлган қизиқиш анча пасайган бўлса-да, арена учун деярли 18 миллиард рубль сарфланди.    

8 ўрин. “Самара-Арена” (Самара)
Сиғим:45 000 томошабин
Нархи:19 млрд рубль

Стадиондаги қурилиш ишлари февраль ойида бироз тўхтаб қолди. Бу арена учун сарфланган пулларга “Крылья Советов” клуби РФПЛда ўн йил яшаши мумкин эди. Стадионга жуда катта сумма ажратилганига қарамай, у хавас қиладиган аҳволда эмас... Куни кеча эса аренада синов ўйини бўлиб ўтди.

7 ўрин. “Мордовия-Арена” (Саранск)
Сиғим: 44 000 томошабин
Нархи: 16.5 млрд рубль

“Мордовия-Арена” стадиони учун нақд 16,5 миллиард рубль сарфлашди. Бироқ, арена шу пулларга яраша қайта таъмирлангани йўқ. Балки, улар қурилиш учун ҳом-ашёни қимматчиликда олиб қўйишганмикин... Ачинарлиси шуки, ўзи бу стадионда ким, қайси жамоа ўйнайди? Фақатгина шамол...


6 ўрин. “Ростов-Арена”
Сиғим:45 000 томошабин
Нархи: 19.9 млрд рубль

“Ростов” стадиони янги қурилди. Бироқ унга шунча пул сарфланишига нима сабаб бўлган экан? Аренага сарфланган пул деярли “Спартак” стадиони билан бир хил. Сарфланган пулларни стадион футбол ҳисобига чиқариб ололмаслиги кундек аён, ҳаттоки маҳаллий рэперларнинг концертлари ҳам вазиятни яхши томонга ўзгартира олмайди. Айтилаётган пулларнинг ҳаммаси чиндан стадионга ишлатилганмикин? Ҳа, майли биз нима ҳам дердик...

5 ўрин. “Лужники” (Москва)
Сиғим: 81 000 томошабин
Нархи:  26.6 млрд рубль.

Рублнинг долларга нисбатан курси ўзгаргани туфайли Федун «Открытие-Арена» учун  Москва шаҳар ҳокимияти «Лужники»ни ремонт қилишига сафрлагандан бироз кўпроқ маблағ сарфлади. Бу чиндан ҳам ҳамёнбоп проект бўлди. Тахминан 26.6 млрд рубль. Шунингдек рублнинг йилдан-йилга қадрсизланишини инобатга оламиз – йилига 1.1 дан 1.2 млрд рублгача. 10 йил давомида «Лужники» сабаб расман 11-12 млрд рубль сарфланади. Нима деб ўйлайсиз, стадион бу пулларни оқлайдими?


4 ўрин. “Открытие-Арена” (Москва)
Сиғим: 45 379 томошабин
Нархи: 14.5 млрд рубль.

Стадионни минглаб миллионлар ишлаб топувчи хориж компанияси қуриб берди. Айнан шу проект – ажратилган маблағнинг ҳаммаси стадион деворлари ва томига ишлатилди деса, ишонса бўладиган бўлди. Лекин яна бир эътиборга лойиқ жиҳати, «Спартак» ва Федун стадионни эски курс бўйича қуришни бошлашганди, кейин вазият ўзгарди ва “сметага” ҳам ўзгартириш киритилди. Агар нарх-наво қиммат пойтахтда 45 000 мухлисни ўз бағрига сиғдира оладиган стадион чиндан 420 млн долларга қуриб битирилган бўлса, унда қўшни ареналарга ва уларнинг қурувчиларига савол туғилади.

3 ўрин. “Казань-Арена”
Сиғим: 45 379 томошабин
Нархи: 15.5 млрд рубль.  

Арена аввал режалаштирилганидан қимматроққа тушди. Натижада тахминан 15 эмас, 15.5 млрд рублга тушди. Ҳа, шу ўринда сиз «Крестовский»га ишора қилишингиз мумкин, ана Санкт-Петербургда ундан баттар ҳолатку деб. Лекин питерликларнинг нима алоқаси бор? «Казань Арена» нархи уч баробар ошиб кетди, сабаб ҳар бир ўриндиқ харажати долларда кўрсатилганди ва якунда (ҳар бир ўрин) 467 миллионга тушди.

2 ўрин. “Фишт” (Сочи)
Сиғим: 47 659 томошабин
Нархи: 27.5 млрд рубль.  

Трагикомедия – классик жанр. Олимпиада учун 779 млн долларга стадион қурилди, орадан икки йил ўтиб эса у Жаҳон Чемпионати учун талабларга жавоб бермаслиги аён бўлди. Натижада яна 1 млрд рублдан воз кечиш кераклигини айтишди,  амалда эса чуқур реконструкция учун 4 млрд кетиб қолди. Шу ўринда 845 млн долларга тушган стадион, РФПЛда жамоаси йўқ шаҳар учун қимматлик қилишини барча тушуниб турибди. Хаттоки бу шаҳардан бирор клуб Премьер-лигада ўйнаганда ҳам бунча пулни оқламасди.

1 ўрин. “Санкт-Петербург”
Сиғим: 67 800 томошабин
Нархи: 43 млрд рубль.

Арена нархи 6.66 млрд рубльдан 43 млрдгача ўзгарадиган бўлса, коррупция учун ёдгорлик қўйсак ҳам бўлаверади – прокуратура фикри. Клуб қурувчилардан кейин ҳам кўп нарсани қайта тўғрилаб чиқишига тўғри келмоқда. Агар битган ишни битириш учун яқин 10 йилда яна 13 дан 28 млрд рублгача маблағ сарфланса бу рўйхатдаги кўплаб объектлардан қимматроққа тушади.

Нозима Зарипова таржимаси