Беларусни "ёндирган" Яхшибоев, Канчельскис ва Беленков можароси, Италияда яна ўзбек футболчиси ёхуд 2020 йилнинг энг муҳим 10 воқеаси

Лекин, қанчалик қийин ва мураккаб ҳолат бўлмасин,  футбол ўз жозибасини йўқотмасликка ҳаракат қилди, қисқа муддатли локдаун ҳолатидан сўнг яна барча яшил майдонга қайтди, шиддатли ўйинлар бошланди. Футбол ичида ва атрофида диққатга арзигулик кутилган ва кутилмаган ҳодисалар рўй бера бошлади. Дунё қайта жонлангандек бўлди, мухлислар қизиқиши ортди. Буни қарангки, футболимизда ҳам маълум муддат тўхталиш унинг атрофида бўлаётган воқелар жараёнига тўсқинлик қила олмади. Бир сўз билан айтганда мавсум қийин ўтган бўлсада, муҳим ўзгаришлар ва янгиликлардан ҳоли бўлмади. Биз эса йил якунида барчасини яна бир бор ёдга олишга қарор қилдик.

1. Жасур Яхшибоев Беларусь чемпионатини "ёндирди"

Деярли бутун дунёда чемпионатлар тўхтаган пайтда Беларусда футбол учрашувлари давом этди. Бутун дунёнинг нигоҳи, қолаверса ўзбекистонлик мухлисларнинг эътибори ушбу мамлакат футболига қаратилди десак муболаға бўлмайди. Хусусан Жасур Яхшибоев ва Шоҳбоз Умаровларнинг "Энергетик-БГУ" таркибидаги ажойиб ўйинлари Беларусь ўлкасига қизиқишни уйғотди. Айниқса Яхшибоев фаолиятида илк бор легионер мақомини олганига қарамасдан тезда ўзини кўрсатди ва маҳаллий мухлисларнинг ва ОАВларнинг эътиборини ўзига жалб қилди. Ўзбекистондаги фаолияти давомида ярим ҳимоя позициясида ишқибозларга танилган Жасур Яхшибоевни хориж чемпионатида соф ҳужумчи сифатида қайта кашф қилдик. Александр Бельявский унинг имкониятларидан келиб чиқиб марказий ҳужумда синаб кўрди ва бу фойда берди. Натижада унинг харидорлари янада кўпайди, ўз жамоасида кўрмоқчи бўлган жамоалар сони ошди. Якунда футболчимиз "Шахтёр" вариантида тўхталди ва мавсумнинг қолган қисмини шу жамоада ўтказиб мамлакат чемпионлигини қўлга киритди, тўпурарлар пойгасида эса 16та гол билан иккинчи ўринни банд қилди. “Энергетик-БГУ” эса Беларусь Олий Лигасида 38 очко тўплаган ҳолда 10-ўрин билан жорий йилги мусобақани якунлади. 23 ёшли Жасурбек эса чемпионатда гол+пас системаси бўйича энг яхши кўрсаткични қайд этди 21 (16 гол ва 5 ассист). 

2. Ҳакамлар футболдан четлатилди

Шу пайтгача ЎФА томонидан ҳакамларга нисбатан чора кўрилиши аксариятимиз учун янгилик ҳисобланмас эди. Аммо, бу мавсум аввалги йилларга  олиб қаралганда ҳакамларни ассоциация  янада жиддийроқ жазолашга қарор қилди.  ЎФА футбол фаолиятини назорат қилиш махсус инспекцияси томонидан футбол соҳасида коррупцион ҳолатларга чек қўйишга қаратилган кенг кўламли ўрганиш ишлари амалга оширилиши натижасида бир нечта ҳакамларга тегишли тартибда чоралар кўрилди.  ФИФA, ОФК ҳаками Ж.Й.Мухторов ЎФA интизом кодексининг 5.44. бандига асосан бир қатор футбол ўйинларида учрашувга ёки унинг натижасига таъсир ўтказиш мақсадида келишувларда қатнашгани учун 5 (беш) йил муддатга футбол билан боғлиқ ҳар қандай фаолиятдан четлатилди ҳамда 90 000 000 (тўқсон миллион) сўм жаримага тортилди.

 ЎФА Бош ҳаками Т.Н.Тўхтасинов ЎФA интизом кодексининг 5.44. бандига асосан бир қатор футбол ўйинларида учрашувга ёки унинг натижасига таъсир ўтказиш мақсадида келишувларда қатнашгани учун 2021 йилги футбол мавсумида ҳакамлик қилишдан четлатилди ва 10 000 000 (ўн миллион) сўм жаримага тортилди;

 ЎФА Бош ҳаками А.С.Наджафалиев ҳакамларнинг футбол фаолиятини ҳимоя қилиш тўғрисидаги декларациясига асосан ЎФА футбол фаолиятини назорат қилиш махсус инспекцияси билан ҳамкорлик қилганлиги ва ОФК Ҳакамлар академиясида таҳсил олаётганлиги, таҳсил жараёнида энг яхши кўрсаткичларни қўрсатаётганлигини инобатга олиб, бироқ ЎФA интизом кодексининг 5.42. бандига асосан ЎзПФЛ мусобақаларини ўтказиш билан боғлиқ реал фактларни бузиб кўрсатишга уринганлиги учун 2020 йил футбол мавсуми охиригача ҳакамлик қилишдан четлатилди ва 70 000 000 (етмиш миллион) сўм жаримага тортилди. Қилинаётган бу ишлар қолган ҳакамларга дарс бўлади деган умиддамиз. 

3. Дастлаб Беленков, сўнг Канчельскис можароси

"Навбаҳор" учун бу йил можаролар, низолар ва муамолларга бой ўтди десак тўғри бўлади. Албатта бунинг охири яхшилик билан якун топмаслиги кундек равшан. Аввало Андрей Канчельскиснинг олиб келишининг ўзи катта хато эди, одатда клубларимизда хорижлик мутахассис билан боғлиқ муаммолар кўп бўлганини яхши биламиз. Россиялик мураббий билан ҳам шу нарса юз берди. Биринчи бўлиб унинг ёрдамчиси Александр Беленьков калаванинг учини очиб берди, мураббий 2019 йил бошида "Навбаҳор"да бош мураббий ёрдамчиси сифатида ишлаган.

Бироқ Беленков билан шартнома бекор қилингач ўртада молиявий томондан зиддият юзага келди. ФИФАга мурожаат қилган мураббий клубдан катта миқдордаги пулни ундиришга ҳаракат қилди. Бундай ҳолат албатта клуб имижи ва футболимизнинг нуфузи учун ўта хунукдир. Вақт ўтгач катта саҳнага Андрей Канчельскис чиқди. Одатда ўйинлардан кейинги матбуот анжуманларида доим баҳона излайдиган, айбни кимгадир ағдаришни яхши кўрадиган Канчельскис жамоани оғир аҳволда ташлаб қочиб кетди. Ҳа, қочиб кетди. Жамоа нақ 9та турда ғалаба нималигини билмади. Шундан сўнг клуб расмий сайти унинг барча қилган ишлари юзасидан баёнот берди, спиртли ичимлик ичиши, машғулотларни ўтамаслиги ва ҳоказо. Канчельскисда фақат ном қолганини, мураббий сифатида салоҳияти йўқлигини унинг бошқарувида қайд этган натижалари ҳам айтиб турибди. Умуман "Навбаҳор" бундан зарар кўрса кўрдикки фойда кўргани йўқ. Якунланган мавсумдан клуб сабоқ чиқара олган бўлса биз хурсандмиз.

4. Жасур Жалолиддинов "Локомотив"да, Остон Ўрунов "Спартак"да

 Остон Ўрунов "Спартак Москва" клубига, Жасур Жалолиддиновнинг эса "Локомотив Москва" клубига ўтгани йилнинг энг кўп муҳокамасига ва мунозараларига сабаб бўлган шов шувли воқеларидан бири бўлди десак янглишмаймиз. Икки трансфер атрофидаги мавзулар турлича кечди, Остон "Спартак"да ўз ўрнини топишга ҳаракат қилаётган бўлса, Жалолиддиновда эса акси рўй берди. 18 ёшлик навоийлик иқтидор соҳиби "Локомотив"га катта умидлар билан йўл олган эди, бироқ клуб унга имконият бермади ва "Тамбов"га ижарага бериб юборди. Айниқса Жалолиддинов трансфери билан боғлиқ маш-машалар ўз ечимини узоқ кутди. Айнан шу боис "Бунёдкор" ҳамон ундан тушган маблағни ишлата олмаяпти. Жасур эса мана олти ойдирки ўйин амалиётсиз қолиб кетмоқда. Бу кетишда биз яна бир иқтидорни йўқотмасак бўлгани. Ўз вақтида мана шундай муаммолар, турли манфаатлар сабаб биз кўплаб футболчиларни бой бермаганмиз. Бир пайтлар Ўзбекистон ёшлар терма жамоасининг асосий футболчиларидан бири Даврон Мирзаевнинг Россия чемпионатига эрта кетгани якунда унинг зиёнига ишлаганди. Балки, Жалолиддиновнинг "Локомотив"га ўтиши қисман хато қарор бўлгандир. Остон Ўрунов жисмоний жиҳатдан бақувват ва "Уфа" даги қисқа фаолияти оқали Россия чемпионатига мослашиши нисбатан осон кечди. Одатда легионерга айланган бирор футболчиларимиз бунчалик муҳокама марказида бўлишмасди. Лекин Жалолиддинов ва Ўруновнинг трансфери узоқ вақт кўпчиликнинг ёдида қолиши табиий. 

5. Про лига тарихда илк бор трансляция қилинди

Жорий йилги чемпионатимизнинг тарихий воқеаси сифатида Про лиганинг трансляция қилинганини баралла айта оламиз. Дарҳақиқат, аввалги йилларда эътибор етарли бўлмаган Про лиганинг даражаси ва савияси бир поғона кўтарилди, ўйинлар жонли эфирда томошабинларга тақдим қилинди. Натижада Суперлигадан кейинги ўринда турадиган лигага қизиқиш ошди. Мусобақадаги ўткинчи ўйин бўлмади, ҳар бир турда жанг гувоҳига айландик. Кўрдингиз ғолиблик ва жон сақлаб қолиш учун кураш охирги турга қадар давом этди, интрига бир дақиқага бўлсада сўнгани йўқ. Шундай ҳам бўлдики, ҳаттоки Суперлигада ҳам шундай интрига ва курашни кўрмадик. Ҳеч бир клуб муддатидан олдин "оқ байроқ" кўтармади. Кутилган ва кутилмаган сенсациялари, натижалари билан бу мусобақа ўзига жалб қилди. Жамоаларнинг тенг кучли эканлиги мана шу шиддатни таъминлай олди дея оламиз. Про лиганинг трансляцияси том маънода йил воқеаси бўлди. Бунинг учун барча иштирокчиларга, ЎзПФЛга миннатдорчилик билдирамиз. Мазкур йилда бошланган бу ишлар янги йилда ҳам давом этишини истаб қоламиз.

6. "Пахтакор" нохуш анъанага чек қўйди ва ОЧЛда чорак финалга қадар етиб борди

Сўнгги йилларда клубларимизнинг халқаро миқёсдаги ишлари юришмаётгани бор гап. Лекин, Шота Арвеладзе мураббийлигидаги "Пахтакор" 2020 йилда бу нохуш анъанага чек қўйди. 2017, 2018, 2019 йилларда ОЧЛда иштирок этган ўзбек клублари нари борса фақат гуруҳ босқичидан узоққа бора олмаётганди. Бунга қадар "Локомотив" 2016 йилги мавсумда чорак финалда ОЧЛдаги юришини тўхтатганди. "Пахтакор"нинг дастлабки икки йилда плей-офф ва гуруҳ босқичида иштирок этиш билан чекланди. Бироқ, бу йил олдига энг юқори марраларни забт этишни мақсад қилиб қўйган "шерлар" халқаро майдонда ҳам юртимиз шарафини муносиб ҳимоя қила олишни уддасидан чиқди. Мусобақанинг дастлабки икки туридан сўнг яна ўша пандемия сабаб сентябрь ойида марказлашган ҳолатда Қатарда давом эттирилди. "Ал Ҳилол", "Шабаб Ал Аҳли", "Шаҳр Ходро" каби кучли жамоалар тўсиғидан ўтди ва нимчорак финалда Эроннинг "Истиқлол" жамоаси қаршилигини енгиб ўтди. Чорак финалда форсларнинг номдор жамоаси "Персиполис"ни мағлуб эта олмаган бўлсада ёмон натижа қайд этди дея олмаймиз. Ҳар ҳолда юқорида таъкидлаганимиздек жамоаларимизнинг гуруҳда қолиб кетаётганини ҳисобга олганда чорак финални қониқарли кўрсаткич сифатида қабул қилсак бўлади. Ҳа, "Пахтакор" финалга ҳам етиб боришга қодир эди. Лекин кичик хатолар панд бериб қолди. Кейинги йилда бу жамоа мана шу хатоларни такрорламаган ҳолда янада узоқроққа боришига ишончимиз комил. 

7. Зейтуллаевдан сўнг яна бир ўзбекистонлик футболчи Италияда

Қарийб 18 йиллик танаффусдан сўнг Италияда, кучли бешлик чемпионатида яна бир ўзбекистонлик футболчи пайдо бўлди. Ҳа, пайқаганингиздек бу йилнинг энг шов-шувли трансферига сабабчи бўлган Элдор Шомуродов. Бугунги кунда футболимиз юлдузининг "Женоа"га ўтиши мухлислар томонидан йилнинг энг муҳим воқеаси сифатида қабул қилинди. Бу албатта ўзбек футболи учун ҳам катта воқеликдир.  "Ростов"да тўп тепиб юрган кезларида футболчига Германиядан ва бошқа қатор Осиё клубларидан таклифлар тушганига қарамасдан Элдор "Женоа" чорловига розилик берди. Албатта унинг бош мақсади ҳам Европага кетиш эди. Италия унинг учун қайсидир маънода саргузаштларининг дебочаси вазифасини ўтаб бермоқда. Унинг генуяликлар сафида мослашиши кутилганиданда тезроқ кечяпти, гол урди, пас берди ва муҳими кучли чемпионатда ўзини йўқотиб қўйгани йўқ. Зейтуллаевдан фарқли равишда Шомуродов А серияда ўзининг ўрнига эга бўлади деган умиддамиз. 

8. 2020 йилнинг кашфиёт жамоаси "Турон" илк бор Суперлигага йўлланма олди, "Нефтчи" билан ўйин эса йил жанги бўлди

Шубҳасиз ушбу йилнинг ҳақиқий жанги "Нефтчи" - "Турон" учрашуви бўлди. Ўйин ҳақиқатдан ҳам "жанг" мақомига мос равишда ўтди дея оламиз. "Нефтчи"ни дуранг, "Турон"ни эса фақат ғалаба қониқтирарди. Аслида Абдусамад Дўрмонов шогирдлари бир тур аввал барчасини ҳал қилишлари мумкин эди. Лекин, "Динамо"дан учралган мағлубият Суперлига масаласини сўнгги турга қолдирди. Якунда эса нима бўлганини барча кўрди. Ўйин тугагач рўй берган жанжал, бош ҳакамнинг тепилиши, стадиондаги жуда хунук ҳолат ўзбекистонда футбол борлигини мухлисларга, бутун Осиёга эслатиб қўйди. Айбдорлар жазосиз қолмади. 

“Нефтчи” – “Турон” учрашувидан сўнг вужудга келган тартибсизликни кўриб чиқиш ва айбдорларга чора кўриш масаласи Тартиб-интизом қўмитасининг йиғилишида атрофлича муҳокама этилди ва тегишли қарорлар қабул қилинди.

Унга кўра, “Нефтчи” клуби футболчиси Ж.Л.Тўрақулов учрашув бош ҳаками Ш.Насибуллаевга қасддан тан жароҳати етказгани учун унга нисбатан ЎФA Интизом кодексининг 5.6 ва 5.49-бандларига асосан 10 йил муддатга футбол билан боғлиқ ҳар қандай фаолият билан шуғулланишдан четлатиш интизом чораси қўлланди.

“Нефтчи” клуби футболчилари Ш.Б.Aбдураимов, С.М.Зокиров ва Ж.Қ.Қобулов учрашув бош ҳаками Ш.Насибуллаевга ҳужум қилганлиги учун уларнинг ҳар бири ЎФA Интизом кодексининг 5.48-бандига асосан 1 йил муддатга футболдан четлатилди ва 15 миллион сўмдан жаримага тортилди.

“Нефтчи” клуби футболчиси Д.Ф.Тошматов учрашув ёрдамчи ҳаками Д.Сайлавовга нисбатан тажавузкор ҳаракат қилганлиги учун Интизом кодексининг 5.49-бандига асосан 10 та расмий учрашувга дисквалификация қилинди.

Учрашув якунлангандан сўнг мухлислар футбол майдонида ва унга ёндош ҳудудларда тартибсизликлар келтириб чиқаргани, “Нефтчи” футбол клуби масъуллари жамоат тартибини сақлаш билан боғлиқ етарлича чоралар кўрилишини таъминламагани учун “Нефтчи” футбол клубига нисбатан Интизом кодексининг 5.4-бандига асосан 3 та уй учрашувини мухлисларсиз ўтказиш ва 100 миллион сўм миқдорида жарима интизом чораси қўлланди.

Ўйлаймизки кейинги мавсумда жамоаларимиз ўзбек футболини салбий томондан эмас ижобий томонини кўрсатишади. Яйпан жамоасига эса тан бермасдан иложимиз йўқ. Ташкил этилганига кўп бўлмаган бу клуб қисқа муддатда тарих ярата олди, Про лигада дебютант бўлган жамоа чинакамига ажойиб ўйин кўрсатди, ёш футболчилардаги шижоат ва иштиёқ якунда барча нарсадан устун келди. Бир йил аввал ҳеч кимга таниш бўлмаган клуб бугунги кунда барчанинг оғзида. Мавсум бошида барчамиз "Нефтчи" ёки "Динамо", "Шўртан" каби жамоаларнинг элитага қайтишини тахмин қилганимиз рост. Аммо, "Турон" барча тахминларни йўққа чиқарди ва Суперлига йўлланмасига эга чиқди. Улар бунга муносиб эканликларини исботлашди. Демак, 2020 йилнинг кашфиёт жамоаси "Турон". 

9. АГМКда тарихий натижа

Миржалол Қосимов мураббийлигидаги АГМК жамоаси учун бу йил ўзгача ўтди десак муболаға бўлмайди. Одатда бошқарган жамоаларида соврин ютишга ўрганган мураббий ўзидаги ғолиблик руҳини жамоага ҳам сингдира олди. Аввалги йилларда турнир жадвалида ўрта поғоналарни эгаллаган олмалиқликлар бу йил юқорига қараб катта қадам ташлади ва бронза медаллари учун курашда ғолиб чиқишди. Албатта бу улар учун тарихий натижадир, АГМК клуб тарихида аввал бундай натижа қайд этилмаганди. Икки йил аввал Бахтиёр Ашурматов бошлаб берган тарихни Миржалол Қосимов давом эттирди. Айнан мураббийдаги ғолиблик руҳи ва соврин ютишга чанқоқлиги жамоанинг муваффақиятларда асосий сабаб бўлди дея оламиз. Кейинги мавсумда жамоа янада юқори ўринлар учун интилиши табиий. Зеро маэстро таъбири билан айтганда навбатдаги мавсумда бронза медаль клуб раҳбарларини қониқтирмайди. Футболда курашиш ва юқори ўринларни эгаллаш муҳим омил ҳисобланади.

10. Шота Арвеладзенинг Ўзбекистондаги саргузашти тугади

"Пахтакор"даги 3,5 йиллик фаолиятидан сўнг Шота Арвеладзе жамоани кўзда ёш билан тарк этди. Грузиялик мутахассис мана шу вақт давомида жамоанинг аввалги мавқесини тиклади, совриндорлар қаторига қайтарди. Унинг бошқарувида жамоа ўзининг ўйин услубига, фалсафасига эга бўлди, кучли легионерларсиз ўзимизнинг маҳаллий йигитлар билан Осиёдаги даражасини тиклай олди, кучли жамоаларга муносиб қаршилик кўрсатди. Клубга қайсидир маънода Европа ҳавосини олиб кира олди, буни жамоа намойиш этаётган ўйиндан ҳам билиш мумкин. Албатта қўл остида йиғилган ижрочиларда ҳам гап катта. Лекин уларни ягона мақсад остида бирлаштира олиш, тартиб интизом ва ўйинни йўлга қўйиш осон иш эмас. Шота Арвеладзе чемпионатимизда фаолият олиб борган аксарият мураббийлардан фарқи ўзбек футболига нимадир янгилик бера олди. Аниқроғи футболчиларнинг онгига қандай ҳолатда бўлишдан қатъий назар охиригача курашиш инстинктини сингдирди. Эътибор берган бўлсангиз жамоа учрашувларда дарвозасидан биринчи бўлиб тўп олиб чиқишига қарамасдан якунда қийин вазиятлардан моҳирона чиқиб кетди ва ўйин якунида ижобий натижани ўзиники қилди. Мана шу омил бизнинг жамоаларимизда, футболчиларимиздаги камчиликлардан бири ҳисобланади. Мутахассис кўрингани билан кичик аммо катта бўлган камчиликни йўққа чиқарди. У нафақат кучли мураббий балки инсонийлик томонлама ҳам ўрнак бўлди. Шота Арвеладзега кейинги фаолиятида омад ва зафарлар тилаб қоламиз.

Аслида йил давомида бундан ҳам кўп воқеа ва ҳодисаларга гувоҳ бўлдик. Лекин эътиборингизга энг сараларини тақдим қилдик. Бизни кузатишда давом этинг! Олдинда сизни янада ажойиб интервьюлар ва мақолалар кутмоқда.

Абдулазиз Искандаров тайёрлади