Аввал биз ҳужумга ўтамиз (мутолаа учун)

Гапни нимадан бошласам экан? Сизга бобом ҳаётимни қай тарзда ўзгартириб юборганини сўзламоқчиман. Шунингдек, сизга Роналдо, самолётда байроқ ҳилпиратган Ромарио, апелсин рангли "Volkswagen" ҳақида ҳам айтиб бераман.

Гапирадиган гапларим кўп. Келинг, бир четдан бошлаймиз.

Бу воқеа ҳаётим давомида ёдга оладиган илк лаҳзаларимдан бири ҳисобланади. Ўшанда тахминан олти ёш эдим. Мактабдан ёзги таътилга чиққандик, бироқ ҳар куни тонгги 7:30 да уйғониб, коптогимни қўлтиқлаганча Ботафого пляжига йўл олардим.

Пляж энг моҳир футболчилар келиб чиққан жой — Рио-де-Жанейрода эди.

Соҳил бўйидаги боғда футзал майдони ва болалар учун кичик ўйингоҳ бор эди. У ерда ҳар доим бир чол машиналарини тўхтатиб турган одамларга бақирарди: "Бир доллар! Бир доллар! Бир доллар!"

У бир доллар эвазига машинангизни "қўриқларди". Унинг овозини унутганим йўқ, аммо ўша ернинг ҳиди димоғимдан ҳамон кўтарилмаган. Майдоннинг бир томонида синган сув қувури бор эди, у ердан қумлоққа сув тўкилиб, лой ҳосил бўларди. Шунинг учун ҳар куни эрталаб боққа борганимда, ўша ҳидни сезардим, биродар.

Ўйингоҳ “Ботафого” мухлисларининг ҳудуди эди. Баъзи кунлари улар майдонни эгаллаб олишган бўларди, шунинг учун бир четда тўп тепиб турардим. Бошқа кунлари эса ҳеч ким ўйнамаётган бўларди. Бунинг аҳамияти йўқ эди — жажжи Марселито ҳар куни ўша ерда бўларди.

Мен соғинч туйғуларини қамраб олган ўша ҳидни ва оёқларим остидаги тўпни жуда яхши эслайман. Бир нарсани англадим: оёғингиз остида тўп бўлса, жаҳлингиз чиқмайди. Ўйнаш учун одамларнинг кераги йўқ. Тўп бўлса кифоя.

Ўша ёз Америкада 1994 йилги жаҳон чемпионати ўтказилаётган эди. Жаҳон чемпионати бошланишидан илгари Бразилияда маҳаллий аҳоли кўчаларга чиқиб, йирик байрамни нишонлаш учун деворий расмлар чизарди. Ҳамма нарса - кўчалар, деворлар, панжара тўсиқлар, ҳатто одамларнинг юзлари ҳам яшил, кўк ва сарғиш тусга кирарди. Бу жараён Бразилиядаги ҳар бир кичкина бола учун ўзига хос хотирадир. Яқинда Роналдонинг ҳикоясини ўқиётгандим, у 1982 йилги жаҳон чемпионати олдидан кўчага чиқиб, Зиконинг деворий расмини чизишда қандай ёрдам бергани ҳақида гапирганди.

Ҳа, Роналдо ҳақида гапиряпман?

Агар буни ўқиётган бўлсангиз, мен олти ёшлигимда дўстларим билан сизнинг юз қиёфангизни кўчамизга чизгандик. Сиз бизнинг қаҳрамонимиз эдингиз. Бу лаҳза қалбимда чуқур из қолдирган хотирадир. Лекин маҳаллий газетанинг биринчи саҳифасидаги мана шу биргина суратни жуда яхши эслайман.

Ҳаётингиз тўғрисида нималарни эслашингиз ғалати. Бразилиянинг финалда ғалаба қозонганини кўп ҳам эслай олмайман. Бу лаҳзалар кўз олдимда хирароқ намоён бўлади. Аммо маҳаллий газетанинг биринчи саҳифасидаги мана шу биргина суратни жуда аниқ эслайман. Миллий терма жамоа эндигина мамлакатга қайтиб келганди, Ромарио эса самолёт кабинасининг олд ойнасидан гўёки биз учун дунёни забт этгандек Бразилиянинг улкан байроғини ҳилпиратиб турарди.

Ўша суратни кўриб, юрагим ғурурдан портлаб кетадигандек бўлганини эслайман. Ичимда "Худойим, бир кун мен ҳам шундай ишни уддалашим керак", деб ўйлагандим.

Албатта, бу кўп жиҳатдан кулгили орзу эди. Биринчидан, Бразилияда 200 миллион аҳоли бор ва уларнинг барчаси (ҳатто кексалар ҳам) футболчи бўлишни хоҳлайди. Иккинчидан, мен ҳали ҳақиқий футболчи ҳам эмасдим. Фақат беш кишидан иборат футзалда тер тўкардим. Футбол учун сафарга чиқиш оилам учун унчалик ҳам имконсиз эмас эди. Балки Америка ёки Англиядагилар буни тушунмас, лекин Бразилияда бензин, айниқса болалигимда, жудаям қиммат эди.

Бахтимга, бобом мен учун ҳамма нарсадан воз кечишга тайёр эди. У менинг ҳикоямдаги энг муҳим шахс саналади. Агар уни тасаввур қилмоқчи бўлсангиз... ўзига хос шахс эди. Бобом ҳамиша қуёш нуридан ҳимоя қиладиган кўзойнак тақиб юрарди ва унинг севимли ибораси бор эди. У ҳар куни дўстлари даврасида бўлганида шу гапни такрорларди.

Буни ўзбек тилига қандай таржима қилса бўларкан? У айтардики... 

“Жин урсин, аҳволимга бир қаранглар. Чўнтагимда бир тийин йўқ, лекин бахтиёрман!”

Бобом мени эски "Volkswagen"да футзалга олиб борарди. Менимча, машина 1969 йил ишлаб чиқарилганди. Аммо саккиз-тўққиз ёшларимда жамоам билан кўп сафар қила бошлаганимда, бензин, тушлик ва бошқа харажатлар жуда қимматга туша бошлади. Шунинг учун бобом ҳаётимни ўзгартирадиган қарор қабул қилди.

У машинасини сотиб, пулини бизнинг автобус чипталаримизга сарфлади. Шундай фидойилик қилганидан кейин, у ўзини жабрдийдадек ҳис қиларди деб ўйлашингиз мумкин.

Асло ундай эмас!

"Менинг набирам Риодаги энг яхши ўйинчи! Бразилиянинг энг зўр футболчиси! Ҳайратланарли! Тўхтатиб бўлмас!" деб мақтанарди

Унинг назарида, мен ҳеч қачон хато қилмасдим. Бу жуда кулгили эди. У менинг ўйинларимни томоша қилиб, уйга қайтарди-да, отамга: "Сен Марселонинг ўйинини кўришга келишинг керак! Бугун у нималар қилганини биласанми? Ё худойим. Бу сеҳргарликнинг ўзгинаси. Ақл бовар қилмайди!" дерди.

Аммо отам доим ишлаши керак бўлгани учун менинг ўйинларимни деярли кўролмасди. У бобомни ақлдан озган деб ўйлаган бўлса керак. Энг кулгили томони шундаки, мен ёмон ўйнаб, ютқазиб қўйганимизда ҳам, у шунчаки елкасини қисиб: "Э-э, майли. Кейинроқ ўзинг фаҳмлаб етасан," дерди.

У туфайли тўққиз ёшимдаёқ ўзимни Роналдо каби тасаввур қила бошлаганман. Худо ҳаққи, кўксимни кериб уйга кирардим, гўё: "Ҳа, мен чинакам футболчиман," дердим.

Бир куни, чамаси 12 ёшларда эдим, бобом ўйиндан кейин апелсинранг “Volkswagen” машинасида пайдо бўлди.

У: "Ўтир, уйга кетамиз," деди.

Мен ҳайрон бўлиб: "Қанақасига? Буни қаердан олдингиз?" дедим.

У: "Ҳайвонлар ўйини" деди.

Риода жониворлар лотереяси деган нарса бор. Бу балки тўлиқ қонуний эмасдир, лекин бу - халқ ўйини. Туяқуш, хўроз ёки бошқа бирор ҳайвон билан боғлиқ рақамни танлайсиз. Ҳар куни янги ютуқли ўйин ўтказилади. Бобом ҳайвонлар лотереясида қанча пул ютганини билмайман, лекин у шу пулга машина сотиб олган.

Шу машинада кўп жойни кездик. Аммо 15 ёшимда мени "Флуминенсе" ёшлар футбол жамоасига таклиф қилишди. Муаммо шунда эдики, машғулот майдони Ксеремда, уйимиздан деярли икки соатлик масофада бўлиб, у ерга ҳар куни бориш учун бензинга пул тўлаш имконсиз эди. Шу тариқа, мен ўша ердаги ётоқхонада қолишга қарор қилдим. Оиламдан узоқда, Ксеремда ёлғиз эдим. Бобом шанба куни кечқурун Риодаги уйимда якшанбани ўтказишим учун мени олиб кетарди, кейин эса қайтариб олиб келарди.

Яна машина насиб этибди дейишингиз мумкин. Аммо бир нарсани тушунишингиз керак, бобом лотереядан пул ютган эди. Бу ютуқ унчалик катта эмасди. Машина эса эски бўлиб, 70-йилларда ишлаб чиқарилганди. Ҳар сафар рулни ҳаддан ташқари бурсангиз, радиостанция ўзгариб қоларди.

Риодан Ксеремга бориб-келавергач, бир муддат анча толиқиб қолдим. Ўзимни футболдаги қулдек ҳис қилардим. Уйдаги барча дўстларимнинг пляжга бориб, ҳаётдан завқланаётганини кўрардим, мен эса фақат шуғулланардим.

Бир куни бобом мени олиб кетгани келганда, унга: "Чарчадим. Тўйиб кетдим. Уйга бутунлай қайтишни истайман," дедим.

У: "Йўқ, йўқ, йўқ. Бундай қилмайсан. Шунча курашганимиздан кейин-а?" деди.

Мен: "Захирада ўтирибман. Ёшлигимни беҳуда ўтказяпман. Ўйлаб-ўйлаб шу қарорга келдим," дедим.

Кейин у йиғлаб юборди.

У: "Марсело, шунчаки хотиржам бўл. Ҳозир ташлаб кетолмайсан. Бир куни сени “Маракана”да ўйнаётганингни кўришим керак," деди.

Бу гаплар юрагимга қаттиқ таъсир қилди. Мен унга: "Майли, яна бир ҳафта қоламан," дедим.

Охир-оқибат, таслим бўлишдан воз кечдим.

Икки йилдан сўнг, бобом трибунада ўтирганда, мен "Флуминенсе"нинг асосий жамоаси билан “Маракана” майдонига чиқдим. У буни билган экан. бобом биринчи кундан бошлаб менга ишонарди ва футболчи бўлишимни ўзи ҳам биларди.

18 ёшга тўлганимда, Европадаги баъзи жамоалар менга қизиқиш билдира бошлади. ЦСКА ва “Севилья” мени таркибида кўришни хоҳлаётганини эшитдим. Ўша пайтда “Севилья” жуда яхши натижалар кўрсатаётган эди ва у жамоада бразилияликлар кўп эди, шунинг учун мен испанлар вариантига қизиқа бошладим.

Бир куни менга бир агент қўнғироқ қилди. У "Реал Мадрид"га ўтишни хоҳлайсанми?" деб сўради.

Ҳа, у худди шундай деди.

Шунда мени тилим айланмай, каловланиб қолдим: "А-а... Ал.. Албатта, албатта! Чинданми?" дедим.

Лекин бу одамнинг кимлигини билмасдим.

У: "Унда сен "Реал Мадрид"га борасан. Ёзиб қўй," деди. 

Бир неча ҳафта ўтгач, биз Порту Алегреда ўйин ўтказаётгандик ва “Реал Мадрид” вакили мен билан учрашиш учун меҳмонхонамизга борди. Қабулхонага тушганимда, бир жаноб ўзини таништирди. Лекин унда “Реал”га алоқадор ҳеч қандай ҳужжат ёки бейджик кўринмасди. 

У мендан: "Севгилинг борми?" каби саволларни сўрай бошлади.

Мен: "Ҳа," дедим.

У: "Ким билан яшайсан?" деб сўради.

Мен: "Бувим билан," деб жавоб бердим.

Ўзимча, у ростдан мадридликлар вакилими ёки мени Сибирга самолётда олиб кетишмоқчимикан, деб ўйладим.

Икки кундан кейин, менга қўнғироқ қилишиб, “Реал” раҳбарияти "тиббий кўрикдан ўтиш" учун Мадридга келишимни хоҳлаётганини айтишди.

Лекин барибир, бу ростми-ёлғонми, дея ўйланаррдим.

Шу ўринда бир нарсани тушунишингиз керак. 16 ёшимгача Чемпионлар Лигаси турнири нималигини билмасдим. Ўша лаҳзани аниқ эслайман - мен Ксеремдаги хонада ўтирардим, баъзи ўйинчилар телевизорда футбол томоша қилишарди. Ойнаи жаҳонда “Порту” ва “Монако” иштирокидаги ўйин трансляция қилинаётган эди. Лекин ўйин бошқача кўринарди. Тунда, ёрқин чироқлар остида, мухлислар қаршисида... Майдон шу қадар чиройли ва беғубор эди-ки... Ўша пайтда Бразилия стадионларидаги чироқлар унчалик ёрқин нур таратмасди. Майса ҳам ям-яшил эмасди.

Телевизордаги ўйин мен билмайдиган бошқа сайёрадан кўрсатилаётганга ўхшарди.

Бир пайт мен: "Ҳей, бу қанақа лига ўзи?" деб сўрадим.

Дўстим: "Чемпионлар лигаси," деди.

Мен: "Ниманинг чемпионлари?" деб сўрадим.

У: "Оғайни, бу Чемпионлар Лигаси финали," деди.

Унинг нима ҳақида гапираётганини тушунмадим. Бразилияда Чемпионлар лигаси фақат пуллик телеканалларда кўрсатиларди. Мен каби кўпчиликнинг бундай каналларга кириш имконияти йўқ эди.

Хуллас, Мадридга самолётда учиб кетаётган жойда тўхтаб қолганмидим?

Яна эслатаман, мен эндигина 18 ёшга тўлган эдим. Худо ҳаққи, мен у ерга шунчаки суҳбатлашиш учун боряпман деб ўйлагандим. Клуб билан учрашиш учун келганимда, стол устида “Реал Мадрид” логотипи туширилган шартномани кўрдим ва тезда имзоладим.

Кейин костюм кийган кишилар мени тўғри майдонга олиб чиқишди. Ўша куни мени оммавий ахборот воситаларига тақдим этишди. Мен буни кутмагандим. Бразилиядаги оилам айтишича, улар Globo Esporte янгиликларини кўрмагунча бу ҳақиқат эканига ишонишмаганди:

18 ЁШЛИ МАРСЕЛО “РЕАЛ МАДРИД” ФУТБОЛЧИСИ СИФАТИДА ТАНИШТИРИЛДИ.

Буларнинг тасаввур қилиб бўлмас даражада кўринишининг сабаби Роберто Карлос менинг кумирим бўлгани эди. У мен учун авлиё эди. Роберто билан бир жамоада, бир позицияда ўйнашимга ишонолмасдим.

Кийим алмаштириш хонасига кирганимда... у ерда Робиньо, Сисиньоо, Хулио Баптиста, Эмерсон, Роналдо, Роберто Карлос бор эди. Сўнгра, албатта, Касильяс, Рауль, Бекхэм, Каннаваро савлат тўкиб турарди.

Ёш Марселито у ерга кириб, "Вой, бу одамларни фақат видеоўйинларда кўрганман-ку!" деб ўйларди.

Улар мени тириклайин ютиб юборишлари мумкин эди. Аммо сизга "Реал Мадрид" ҳақида муҳим бир нарсани айтмоқчиман. "Реал Мадрид" ўзига хос клуб. Роберто Карлос биринчи кун олдимга келиб: "Мана менинг телефон рақамим. Бирор нарсага эҳтиёжинг бўлса, нима бўлишидан қатъи назар, менга қўнғироқ қил," деди.

Мадриддаги биринчи Рождествомда у мени ва хотинимни уйига таклиф қилди. Бу одам менинг кумирим бўла туриб, чап ҳимоячи позициясида мен билан рақобатлашаётган эди. Кўпчилик ёш бола учун бундай  саховат қилмаган бўларди. Лекин у — Роберто Карлос. У ўзига ишонарди. Бу жиҳат эса ҳақиқий эркаклик тимсолидир.

Майдонда ҳам ундан илҳомландим. Роберто Карлос чап қанот бўйлаб йиртқичдек ҳаракат қиларди. Мени яхши кўрасизми ёки ёмон, майдонда бўлганимда нимага қодир эканлигимни биласиз. Мен ҳужум қилишни яхши кўраман. Йўқ, шунчаки ҳужум эмас. Жудаям хавфли ҲУЖУМ, тушуняпсизми?

Хўш, унда орқа чизиқ қолиб кетмайдими? Муаммо туғилса, уни ҳал қиламиз. Бир иложини топамиз. Лекин аввал ҳужумга ўтамиз.

Шерикларингиз билан яхши муносабатда бўлсангизгина эркинлик билан ҳаракатлана оласиз. Фабио Каннаваро менинг ёнимда ўйнар ва менга шундай дерди: "Сен олдинга юр, Марсело. Мен шу ердаман. Хотиржам бўл. Мен Каннавароман. Буни уддалаяпман."

Фаолиятим сўнгида Каземиро мен билан шундай муносабатда бўлдим. "Олға, Марсело. Қолган нарсалар ҳақида кейинроқ ўйлаймиз", дерди у.

Э-э-э, Каземиро. У менинг ҳаётимни сақлаб қолди. Бу йигит ёнимда бўлса, 45 ёшгача ўйнашим мумкин.

Мадридга илк бор келганимда Каннаваро анча мослашишимга ёрдам берди. Ҳужумга чиққанимдан сўнг, тезда орқага қайтишим керак эди. Лекин кечикиб қолсам-чи? Ана шунда ҳақиқий қичқириқ бошланарди. У бақириб берарди. 

Каннаваро менга нисбатан қаттиққўл эди, аммо бунинг сабаби бор эди ва мен уни шунинг учун ҳурмат қиламан.

"Реал"да стандартлар қанчалик юқори эканлигини жуда тез тушуниб оласиз. Биринчи мавсумим охирида директор мени хонасига чақирди. Мен ҳали ёш ва бепарво эдим. Бейсбол кепкамни кийиб, шунчаки суҳбатлашамиз деган ўйда хонага кирдим.

У менга клуб мени ижарага бермоқчи эканлигини айтди.

Уларнинг ниятини тушундим. Улар менга тажриба орттириш имкониятини бермоқчи эди. Аммо мен ўйладим: "Бу ахир "Реал". Агар ҳозир кетсам, улар мени қайтиб олмасликлариям мумкин".

У мендан бир қоғозга имзо чекишимни сўради.

Мен ундан фақат битта нарса сўрадим: "Агар мен бунга имзо чекмасам, кетишим шарт эмас, шундай эмасми?"

У: "Ҳа, тўғри. Агар имзо чекмасангиз, қоласиз. Агар мураббий сизни ушлаб қолмоқчи бўлса, шундай бўлади. Лекин менимча, сизга тажриба керак", деди.

Мен ўзимча: "Мени калтакламагунларича қоғозга имзо чекмайман", деб ўйладим.

"Тажриба орттиришни ўзимга қўйиб беринг", дедим.

Унга миннатдорчилик билдириб, хонадан чиқдим.

Роберто Карлос ўша ёзда кетди ва мен кўпроқ ўйнай бошладим. Шундан кейин кичкина Марселито ривожлана бошлади.

Ҳар сафар Бразилияга таътил учун борганимда, бобомникига борардим ва унинг жавони тобора тўлиб бораётганини кўрардим.

Жавон ҳақида қисқача тушунча бераман.

Олти ёш пайтимдаёқ бобом карьерамга бағишланган бурчак яратган эди. У менинг барча суратларим ва совринларимни катта ёғоч жавонга жойлаштирарди ва мен гол урган лаҳзаларни махсус китобда қайд этиб борарди. Мактабда ўйнаган пайтимдан бошлаб урган ҳар бир голимни эринмасдан ёзарди. Маҳаллий газеталарда мен ҳақимда бирор нарса ёзилса, у катта қайчисини олиб, мақолани қирқиб олар ва уни ламинация қиларди.

Шу тариқа, ёз кунларининг бирида "Реал"дан қайтганимда, у ҳали ҳам шу ишни давом эттираётганини кўрдим. Ҳамон хабарларни қирқиб олиб, ламинация қиларди. Биз Ла Лигада ғалаба қозонаётгандик-да! Жуда кўп материаллар чиқарди! У ҳамма газеталарни йиғарди. Бирор нарсани ўтказиб юбормасди.

Мен ҳар доим бу шкафга иккита нарсани қўшишни хоҳлардим: Чемпионлар Лигаси кубогини кўтариб турган ва жаҳон чемпионатида ғалаба қозонгандан сўнг, Ромарио сингари самолётнинг олд қисмидан Бразилия байроғини ҳилпиратиб турган суратимни.

2014 йилги Чемпионлар Лигаси финалида "Атлетико"га қарши ўйнаганимизда бобом жуда оғир касал эди. Финал олдидан кетма-кет тўртта ўйинда асосий таркибда майдонга чиққандим. Беллашувга тайёр эдим. Афсуски, мураббий "Атлетико"га қарши ўйинда менинг ўрнимга бошқа футболчини танлади.

Нима дейишимни истайсиз? Аввалига жуда хафа бўлдим. Бироз ғазабландим ҳам. Лекин ичимда ўша кеча мени янада муҳимроқ нарса кутаётганини сезардим. Мен захира ўрнидиғида ўтириб, яхши воқеилик бўлишини кутдим. 1:0 ҳисобида ютқазиб турганимизда ҳам кутдим. 90-дақиқада ҳам кутишда давом этдим. Ва ниҳоят, 93-дақиқада Серхио Рамос боши билан яна бир бор бизни қутқариб қолди. Бу йигитда қандай мўъжиза борлигини тушунмайман. Балки ўша мўъжиза сочи бўлса керак. 

Мураббий мен ва Искони қўшимча вақтда майдонга туширганда, ғазаб билан югурдим, лекин бу ижобий ғазаб эди. Мен ғалаба қозонишни истардим. Бор кучимни аямасликка аҳд қилдим.

Қўшимча вақтда гол урганимда, миям тўхтаб қолгандек бўлди. Либосимни ечмоқчи бўлдим. Кейин ўйладим: "Йўқ, уни ечмаслигим керак, акс ҳолда огоҳлантириламан." Сўнг жиддийлашдим. Кейин йиғлаб юбордим. Бу ақлга сиғмас ҳолат эди.

Бу воқеа Ксеремда телевизорга термулиб, чироқлар ва ям-яшил майдонга ҳайрат билан боққанча, "Бу қанақа ажойиб лига?" деганимдан роппа-роса 10 йил ўтгач, содир бўлди.

Ўн йил ўтгач, ўша машҳур кубокни қўлимда ушлаб турардим. La Décima - "Реал" тарихидаги 10-Европа чемпионлиги.

Финалдан бир неча ой ўтгач, бобом Рио шаҳрида вафот этди.

У Чемпионлар Лигаси соврини кўтаришимни кўрганидан жудаям фахрланаман. Мен айнан у туфайли шу даражага чиқдим.

Баъзида телба ҳужумкор ҳимоячининг ўн йилдан ортиқ "Реал Мадрид" ва Бразилия шарафини ҳимоя қилганига ҳайрон қиламан. 

Сизга буни оддий ҳолат десам, ёлғон бўларди.

Машғулотга келиб, машинамни тўхтатгач, "Реал Мадрид"нинг кийиниш хонасига кирганимда, мени ўзгача ҳис-туйғулар қамраб оларди. Ташқи кўринишимдан билинмаса-да, буни ич-ичимдан ҳис қилардим. 

Буюк клуб тарихининг бир қисми бўлиш мен учун шараф.

Олдимда яна бир сўнгги вазифа қолганди. Бобомнинг жавонига жаҳон чемпионатининг кичик олтин кубогини қўйишни орзу қилардим. Майли, нима ҳам дердим. Барибир мен Марсело бўлиб қоламан. Шу онда бобомнинг сўзлари қулоғимга чалинади:

“Жин урсин, аҳволимга бир қаранглар. Чўнтагимда бир тийин йўқ, лекин бахтиёрман!”

Криштиану Роналду: "Менинг эртагим" (мутолаа учун)

Оқил Абдубарноев тайёрлади.