Big name, Big team, Big coach...

Terma jamoamizni Jahon chempionatida ishlagan yoki qaysidir jamoani Jahon chempionatiga olib borgan emas, balki futbolchi sifatida Jahon chempionatini yutgan hamda o'sha yil (2006) "Oltin to'p"ni qo'lga kiritgan Fabio Kannavaro boshqaradigan bo'ldi. Shunday qilib, terma jamoa murabbiylar ro'yxatini familiyasi "K" bilan boshlanadigan kishi anana sifatida davom ettirdi: Kuper, Katanec, Kapadze, Kannavaro... Balki bu ham yaxshilikkadir.

Kannavaroning bosh murabbiy bo'lishi turlicha qabul qilinyapti. Kimdir yaxshi deyapti, kimdir noto'g'ri tayinlov bo'ldi demoqda. Kannavaro futbolchi sifatida katta yutuqlarga erishgan. O'z paytida "Parma", "Yuventus", "Real" kabi klublarda qoyilmaqom o'ynagan, Italiya terma jamoasi sardori bo'lgan. Lekin uning murabbiylik faoliyati haqida maqtanib gapira olmaymiz. Asosan klublarda ishlagan va pulga ko'milgan payti "Guangju Evergrand"ni Xitoy chempioni qilganini hisobga olmasak, boshqa yutug'i yo'q.

Milliy jamoaga yangi murabbiy tayinlashda O'FA bir nechta variantlar ustida bosh qotirgan deyilmoqda. Nomzodlar orasida Yoaxim Lyovdan tortib Slaven Bilichgacha borligi, Fotih Terim bilan ham muzokara olib borilgani quloqqa chalindi. Yakunda esa Fabio Kannavaro bilan shartnoma tuzildi.

Albatta, ko'pchiligimiz nomdor murabbiy kelishini kutgandik. Xususan 2014 yil Jahon chempionatini yutgan Lyov kelsa qaniydi dedik, lekin unday bo'lmadi. Nima uchun rozi bo'lmagani bizga qorong'u. Bir narsani unutmaylik, Lyov kabi o'z darajasini biladigan mutaxassislar nimadir ishga kirishishdan oldin etti o'lchab bir kesadi.

Jahon futboli jamoatchiligida Big name, Big team, Big coach kabi atamalar ko'p uchraydi. Masalan, Ronaldu futbolchi sifatida Big name, Argentina - Big team, Anchelotti - Big coach va hokazo. Nima uchun bularni aytyapmiz? Futbol olamidagi Big coach - katta murabbiylar asosan Big team - katta jamoalar yoki Big club - katta klublarda ishlashni maqul ko'rishadi. Shu orqali ular o'z nomini (Big name) saqlab qolishga intiladi.

Endi o'zimizga keladigan bo'lsak, Kannavaro futbolda Big coach emas va shuni unutmaylikki, O'zbekiston ham Big team emas. Yani, hamma o'z darajasiga qarab murabbiyiga ega bo'ladi. Jahon chempionatiga chiqqanimiz o'zbek futboli yoki O'zbekiston terma jamoasi birdaniga kuchayib qolganini bildirmaydi. Imkoniyat bor edi, shunday foydalanib JCHga chiqdik. Lekin bu hammaning etibori bizga qaratiladi degani emas. Jahon chempionatida bizga o'xshab shov-shuvli chiqqanlar tarixda ko'p bo'lgan.

Masalan, Kannavaro chempion bo'lgan JCH-2006ni olaylik. O'sha mundialni ko'rgan (Zidan kalla qo'ygani esingizda bo'lsa kerak) muxlis sifatida eslashim mumkin, Afrikadan Togo degan jamoa qatnashgandi. Bu jamoa o'zi bir marta Jahon chempionatida ishtirok etgan ekan. Togo tarkibida Emmanuel Adebayor ("Arsenal" futbolchisi)dan boshqa hech kimni tanimasdik. Hozir biz ham Togo kabimiz. Yani, tarkibimizda Husanov yoki Shomurodovdan boshqa butun Evropa taniydigan futbolchi yo'q. Jahon chempionatiga borib O'zbekiston deganda hech kim "vau" demaydi. "Vau" deyishi uchun qancha yillar va mehnat kerak.

2006 yilgi mundialda Togo terma jamoasini germaniyalik murabbiy Otto Pfister boshqargan ekan. Pfisterni bilamizmi? Yo'q. Ammo Otto Rexagelni bilamiz. Xuddi biz kabi Fabio Kannavaro ham Big coach emas va katta murabbiy bo'lib tanilishi uchun ancha mashaqqat chekishi zarur bo'ladi. Futbol jamoatchiligi murabbiy Kannavaroni biladimi? Yo'q. Lekin hamma Fabio Kapelloni biladi.

Masalaga bu tomonlama qarydigan bo'lsak, teng tengi bilan maqoli shu joyga juda mos tushadi. Murabbiylikda nomi chiqmagan Kannavaro futbolda nomi chiqmagan O'zbekiston terma jamoasini qabul qilib oldi va bu normal holat. Ishoning, biz JCHga chiqqanimiz bilan darajamiz u qadar yuqori emas. Katta murabbiylar esa daraja va saviya bor joyga intiladi. Bizning nimamiz bor? 1994 yil Osiyo o'yinlari chempionligi bilan 15 yildan beri ko'krak kerib maqtaydigan Qatardagi Osiyo chempionatida yarim finalga qadar etib borganimizmi? Boshqa hech narsamiz yo'q. Shuning uchun ham Jahon chempionatiga chiqishning o'zi zo'r murabbiylar etiborini qaratishga sabab bo'la olmaydi. Taqqoslash uchun Iordaniya ham JCHga chiqdi, xo'sh nima bo'pti.

Kannavaro tayinlanishini o'zim qanday qabul qildim? To'g'risi, yanada kuchlirog'ini kutgandim. Lekin Big team emasligimizni inobatga olsak, balki Kannavaro bilan boshlab ko'rganimiz maquldir. Har kimga o'ziga mosini oladi. Hozir esa bir savolga javob topish qolyapti: Timur Kapadzening taqdiri nima bo'ladi? Terma jamoa murabbiylar shtabida qoladimi yoki ketadimi?

Bu borada shaxsiy fikrim quyidagicha: Kapadzening terma jamoada futbolchilarga tasiri katta va bosh murabbiy bo'lib ishlab ko'rdimi, buyog'iga Kannavaroga yordamchi bo'lib qolgan taqdirda tasir kuchi baribir Kannavaroga nisbatan ko'proq bo'lishi mumkin. Yani, bu o'rinda futbolchilarning ham Kapadze tasiridan chiqib ketishi oson bo'lmaydi. Bu esa Kannavaroning erkin ishlashiga xalal beradi.

Shuning uchun nima qilish kerak? Terma jamoni Kannavaroning o'ziga qo'yib beraylik. Masalliqniyam o'zi tayyorlasin, oshniyam o'zi pishirsin, biz esa muxlis sifatida mazasini totib ko'ramiz, yoqsa zo'r deymiz, yoqmasa boshqa oshpaz qidiramiz. Bu o'rinda Kapadzening o'choqqa o't qalab turishidan foyda yo'q. Timur Tohirovich umuman boshqa klub yoki terma jamoada mustaqil ish olib borsinki, bu o'zi uchun ham nihoyatda foydali bo'ladi. O'FA Kannavaroga ishonib shartnoma tuzdimi, buyog'iga omad tilaylik, balki omadimiz kelib Kannavaro bilan bir bosqich yuqoriga ko'tarilarmiz.

Shuningdek, yangi murabbiy haqida boshqa kishilardan fikr olayotganda provakacion savollarni to'xtatish kerak deb o'ylayman. Chunki chetdagilar og'ziga kelganini gapiraveradi, ertaga nimadir bo'lsa o'zimiz - o'z terma jamoamiz kuyib qoladi. Shunday paytda hech kim bizga yordam qo'lini uzatmaydi. 

Xayrulla Xoliqov